51茶馆

Heddiw, cyhoeddodd Stephen Crabb, Ysgrifennydd Gwladol Cymru newidiadau i Fil Cymru i gael gwared 芒 biwrocratiaeth gyfansoddiadol a chyflawni setliad datganoli cryfach i Gymru.

Wrth siarad mewn cynhadledd o鈥檙 wasg ym Mae Caerdydd, blwyddyn ar 么l Cytundeb Dydd G诺yl Dewi, cyhoeddodd Stephen Crabb y bydd yn:

• Cael gwared 芒鈥檙 hyn sy鈥檔 cael ei alw yn 鈥榖rawf angenrheidrwydd鈥�, fel y bydd y Cynulliad yn gallu newid y gyfraith i helpu gorfodi ei ddeddfwriaeth heb ddefnyddio鈥檙 prawf yn gyntaf
• Lleihau鈥檙 nifer o gymalau cadw yn y Bil
• Cael gwared 芒鈥檙 cyfyngiad cyffredinol ar y Cynulliad gan addasu swyddogaeth Gweinidogion y Goron mewn meysydd datganoledig

Mae鈥檙 newidiadau hyn yn dilyn cyfnod o bedwar mis o graffu cyn y broses ddeddfu yn ystod yr hyn y mae Pwyllgor Materion Cymreig yn Nh欧鈥檙 Cyffredin a鈥檙 Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol yng Nghynulliad Cymru wedi clywed tystiolaeth ar sut bydd model cadw pwerau yn gweithio yng Nghymru.

Angenrheidrwydd

Ar y 鈥減rawf angenrheidrwydd鈥� fel y鈥檌 gelwir fel y mae鈥檔 cael ei ddefnyddio ar gyfer egwyddorion cyffredinol y gyfraith, dywedodd yr Ysgrifennydd Gwladol ei fod wedi ystyried cynrychioliadau i鈥檞 ddisodli gyda phrawf gwahanol, ond daeth i鈥檙 casgliad mai鈥檙 ffordd orau ymlaen yw cael gwared 芒鈥檙 cyfyngiad yn gyfan gwbl.

O gofio mai nod allweddol yw lleihau cymhlethdod, bydd cael gwared 芒鈥檙 鈥減rawf angenrheidrwydd鈥� yn cael gwared 芒 biwrocratiaeth gyfansoddiadol sydd mewn perygl o lesteirio gallu鈥檙 Cynulliad i addasu鈥檙 gyfraith er mwyn gorfodi ei ddeddfwriaeth y mae鈥檔 gyfrifol amdani.

Caniatadau

Pan mae Llywodraeth Cymru yn dymuno i鈥檙 Cynulliad ddeddfu ar faterion sy鈥檔 effeithio ar gorff neilltuedig (corff y mae Llywodraeth y DU yn gyfrifol amdano), maen nhw鈥檔 gofyn am ganiat芒d Llywodraeth y DU i wneud hynny.

Ar hyn o bryd, mae angen caniat芒d yn ogystal i鈥檙 Cynulliad ddeddfu yngl欧n 芒 swyddogaethau Gweinidogion y Goron mewn meysydd datganoledig o ganlyniad i gyfyngiad cyffredinol ar yr hyn a elwir yn 鈥渟wyddogaethau cyn-gychwyn鈥�. Heddiw, cyhoeddodd yr Ysgrifennydd Gwladol y bydd yn cael gwared 芒鈥檙 cyfyngiad hwnnw ac edrych ar bob un o鈥檙 swyddogaethau hyn, gyda golwg ar ddatganoli cymaint ohonyn nhw ag sy鈥檔 bosibl.

Awdurdodaeth Gyfreithiol

Yn ogystal, mae鈥檙 Ysgrifennydd Gwladol wedi ystyried galwadau am 鈥渁wdurdodaeth unigryw鈥� neu 鈥渁wdurdodaeth ar wah芒n鈥�. Wrth gael pwerau deddfu llawn yn 2011, ceir yn awr gorff cynyddol o gyfraith sy鈥檔 amlwg yn perthyn i Gymru. Ar hyn o bryd, mae hyn yn rhan fechan iawn o gorff cyfraith ar gyfer Cymru a Lloegr yn gyffredinol sydd wedi datblygu dros 500 mlynedd o hanes cyfreithiol. Heddiw, eglurodd yr Ysgrifennydd Gwladol nad oes achos ar hyn o bryd ar gyfer rhannu awdurdodaeth sengl Cymru a Lloegr, sydd wedi gweithio鈥檔 dda dros bobl y wlad hon ac sy鈥檔 parhau i wneud hynny.

Fodd bynnag, cyhoeddodd heddiw fod angen eglur i edrych ar sut y mae cyfiawnder yn cael ei gyflawni yng Nghymru ac ystyried y corff amlwg a chynyddol o gyfraith Cymru sydd yn ein system gyfreithiol. Bydd yr Ysgrifennydd Gwladol felly yn sefydlu gweithgor gyda鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder, swyddfa鈥檙 Arglwydd Brif Ustus a Llywodraeth Cymru er mwyn ystyried pa drefniadau penodol sydd eu hangen i gydnabod anghenion Cymru oddi mewn i awdurdodaeth Cymru a Lloegr pan mae鈥檙 model cadw pwerau yn cael ei weithredu.

Cymalau Cadw

Mae鈥檙 Ysgrifennydd Gwladol wedi rhoi cyfarwyddyd i swyddogion yn Swyddfa Cymru i weithio ar restr o gymalau cadw gyda chydweithwyr o鈥檙 Cabinet, er mwyn gweld lle y gellir lleihau鈥檙 nifer o gymalau cadw a symleiddio鈥檙 rhestr.

Dywedodd Stephen Crabb:

Y llynedd, amlinellais fy ngweledigaeth am setliad datganoli i Gymru a fydd yn dal prawf amser drwy gyflawni model cadw pwerau i Gymru a rhoi pwerau pellach i鈥檙 Cynulliad ac i Lywodraeth Cymru.

Mae鈥檙 craffu hwn cyn y broses ddeddfu wedi arwain at ddadl fywiog ar y manylder ac rydw i鈥檔 ddiolchgar i鈥檙 Pwyllgor Materion Cymreig a Phwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol y Cynulliad, yn ogystal 芒鈥檙 rhai hynny a roddodd dystiolaeth o gymdeithas ddinesig, sydd wedi helpu i arwain y penderfyniadau yr wyf wedi鈥檜 gwneud.

Mae鈥檙 cyhoeddiad heddiw yn helpu i gyflawni鈥檙 ymrwymiadau a wneuthum flwyddyn yn 么l i gyflwyno cyllid gwaelodol hanesyddol, datganoli mwy o bwerau a chael gwared 芒 biwrocratiaeth gyfansoddiadol a chyfreithiol er mwyn creu datganoli cryfach a chliriach i Gymru.

Rydw i鈥檔 ffyddiog y gallwn ni yn awr gyflawni Bil gwell, a setliad gwell, o ganlyniad.