51茶馆

1. Cyflwyniad

Cyd-destun

Y grid trydan yw asgwrn cefn ein heconomi; gan gadw ein cyflenwad p诺er yn ddiogel a chefnogi buddsoddiad, twf a ffyniant nawr ac yn y dyfodol. Fel y nodir yn ein P诺er Gl芒n 2030: Cynllun Gweithredu ^{[footnote 1]}, mae鈥檔 rhaid i ni drawsnewid ein rhwydweithiau trydan i gysylltu ynni gl芒n a gynhyrchir yn lleol 芒 chartrefi a busnesau ledled y wlad.

Mae llwyddiant gorchwylion y P诺er a Thwf Ynni Gl芒n yn dibynnu鈥檔 fawr ar seilwaith trawsyrru newydd, sy鈥檔 gofyn am drawsnewid rhwydwaith ar raddfa a chyflymder nas gwelwyd ers yr uwchraddio mawr diwethaf yn y 1960au. Bydd hyn yn helpu i alluogi cysylltiad cynhyrchu newydd a galw.

Er mwyn gwireddu ein huchelgais o ddod yn b诺er ynni gl芒n, bydd llawer o gymunedau鈥檔 gweld cynnydd yn y seilwaith ynni newydd sy鈥檔 cael ei adeiladu yn eu hardal. Mae鈥檔 hanfodol ein bod yn dod 芒鈥檙 cymunedau hyn gyda ni ar y daith i gyflawni P诺er Gl芒n 2030 ac rydym wedi ymrwymo i sicrhau bod y cymunedau hyn yn elwa o wneud hynny.

Rydym yn sylweddoli bod gan rai pobl bryderon ynghylch cynigion i ddatblygu seilwaith trawsyrru trydan newydd yn eu hardaloedd ac rydym felly鈥檔 gweithio i ddatblygu system ynni glyfar, hyblyg a fydd yn lleihau鈥檙 angen am seilwaith newydd. Lle mae angen ehangu鈥檙 rhwydwaith, caiff llinellau presennol eu huwchraddio yn gyntaf, a defnyddir cymysgedd o geblau alltraeth, ar y tir ac, mewn rhai achosion, ceblau tanddaearol.

Lle mae angen adeiladu seilwaith newydd, bydd yr effeithiau鈥檔 cael eu lleihau a鈥檜 lliniaru trwy gynllunio rhwydwaith strategol a鈥檙 system gynllunio. Rydym wedi ymrwymo i sicrhau y gall cymunedau roi eu barn ar ddyluniad a datblygiad prosiect fel y nodir yn y system gynllunio berthnasol.

Ochr yn ochr 芒鈥檙 mesurau hyn ac, fel y nodir yn ein maniffesto, rydym am feithrin cefnogaeth i ddatblygiadau drwy sicrhau bod cymunedau鈥檔 elwa. Un ffordd yr ydym yn cyflawni鈥檙 ymrwymiad hwn yw drwy ddarparu buddion cymunedol a ddatblygir gyda chymunedau sy鈥檔 cynnal seilwaith rhwydwaith, ac sydd wedi鈥檜 teilwra i鈥檞 hanghenion.

Mae buddion cymunedol yn fuddion ariannol ac anariannol a ddarperir i wella鈥檙 economi, cymdeithas a/neu amgylchedd mewn ardal leol. Mae amrywiaeth eang o fuddion cymunedol y gellir eu darparu, ond yn fras maent yn cwmpasu cyllid ar gyfer prosiectau a rhaglenni lleol, buddsoddiadau yn yr ardal leol neu fuddion uniongyrchol i unigolion yn yr ardal. Mae鈥檙 rhain yn ychwangol at unrhyw fuddion naturiol sy鈥檔 cronni trwy ddatblygiad ac adeiladu (e.e. cyfleoedd cyflogaeth lleol).

Diben

Cynhaliwyd ymchwil gymdeithasol ^{[footnote 2]} yn 2023 i ddeall barn a hoffterau cymunedol ar seilwaith rhwydwaith trawsyrru trydan, yn ogystal 芒 mesurau a allai wella ei dderbynioldeb. Mae canfyddiadau o鈥檙 ymchwil hwn wedi arwain at y llywodraeth hon yn penderfynu mabwysiadu dull deublyg o ddarparu buddion cymunedol, sy鈥檔 cynnwys gostyngiadau mewn biliau trydan a chronfeydd cymunedol. Disgwylir i鈥檙 dull cyfunol hwn gael yr effaith fwyaf ar dderbynioldeb cymunedol trwy dargedu cymunedau mewn ffyrdd cyflenwol ond gwahanol.

Ar hyn o bryd, mae rhai datblygwyr seilwaith rhwydwaith trawsyrru trydan eisoes yn cynnig arian cymunedol, er bod hyn yn aml ar sail ad hoc ac anghyson. O ystyried y cynnydd ym maint a chyflymder yr angen i gyflwyno seilwaith trawsyrru trydan, rydym o鈥檙 farn mai nawr yw鈥檙 amser iawn i ddarparu dull tecach, mwy uchelgeisiol a chyson o ymdrin 芒 chronfeydd cymunedol ar gyfer cymunedau sy鈥檔 byw ger seilwaith trawsyrru trydan newydd drwy鈥檙 canllawiau hyn.

Mae鈥檙 canllawiau鈥檔 nodi disgwyliadau鈥檙 llywodraeth o ran sut y dylai cymunedau sy鈥檔 byw ger datblygiadau seilwaith trawsyrru trydan ar y tir gael budd o ddatblygu鈥檙 seilwaith hwn. Mae鈥檙 canllawiau鈥檔 cynnwys egwyddorion cyffredin yr ydym yn disgwyl i gymunedau a datblygwyr eu hystyried wrth ddatblygu eu trefniadau eu hunain ac yn rhoi鈥檙 hyblygrwydd iddynt ddarparu cronfeydd cymunedol yn y ffordd sy鈥檔 gweddu orau i鈥檞 hanghenion a鈥檜 blaenoriaethau. Ein nod yw helpu datblygwyr a chymunedau i ddeall sut beth yw arfer da yn y broses o gynllunio a darparu cronfeydd cymunedol, a gosod disgwyliadau i ddarparu cronfeydd cymunedol o ansawdd uchel.

Egwyddorion

Wrth ddatblygu鈥檙 canllaw hwn, arweiniwyd y llywodraeth gan yr egwyddorion canlynol:

• Cyflawni鈥檙 hyn sydd ei eisiau ar gymunedau. Disgwyliwn i becynnau cronfeydd cymunedol gael eu harwain gan y gymuned;
  gan adlewyrchu blaenoriaethau a hoffterau鈥檙 cymunedau lleol.
• Cefnogi capasiti a gallu cymunedau. Er mwyn datblygu trefniadau a chynigion y cronfeydd cymunedol, bydd angen i gymunedau wirfoddoli eu hamser, eu gwybodaeth a鈥檜 profiad. Dylid cefnogi cymunedau fel y gall yr ystod fwyaf amrywiol o bobl yn y gymuned gymryd rhan a chyflawni鈥檙 canlyniadau dymunol.
• Gwaddol parhaus. Dylai cronfeydd cymunedol geisio gwella llesiant cymdeithasol, economaidd ac amgylcheddol y gymuned a darparu buddion sy鈥檔 parhau dros y tymor hir.
• Hyblygrwydd i addasu i ddewisiadau cymunedol. Rydym yn cydnabod bod gan bob cymuned ei set unigryw ei hun o nodweddion a blaenoriaethau. Mae鈥檙 canllawiau hyn yn nodi fframwaith y gall datblygwyr a chymunedau ei ddefnyddio i ddatblygu eu trefniadau eu hunain i gyflawni鈥檙 hyn sy鈥檔 gweithio鈥檔 lleol ac i gyflawni鈥檙 hyn y mae鈥檙 gymuned ei eisiau.
• Sicrhau canlyniadau tecach a mwy tryloyw. Mae hyblygrwydd hefyd yn gofyn am ffydd bod datblygwyr yn trin cymunedau鈥檔 deg. Mae鈥檙 canllawiau鈥檔 gosod disgwyliad y dylai datblygwyr weithredu鈥檔 dryloyw, gan egluro sut y daethpwyd i benderfyniadau drwy gydol y broses, ac os yw datblygwyr yn gwyro oddi wrth y canllawiau hyn, dylent esbonio鈥檙 rhesymau am hyn i gymunedau.

2. Trosolwg

Cwmpas yr arweiniad

Wrth ddatblygu鈥檙 cwmpas, rydym wedi ceisio cydbwyso lleihau costau ychwanegol ar filiau trydan a鈥檙 baich gweinyddol ar ddatblygwyr 芒 blaenoriaethu prosiectau a fydd yn cael yr effaith fwyaf ar gyflawni ein nodau cyffredinol: cynyddu derbynioldeb cymunedol seilwaith trawsyrru trydan a chefnogi ei gyflenwi cyflymach.

I bwy mae鈥檙 canllaw hwn yn berthnasol?

Anelir y canllawiau hyn yn bennaf at ddatblygwyr prosiectau rhwydwaith trawsyrru a chymunedau. Mae datblygwyr prosiectau rhwydwaith trawsyrru yn cynnwys:

Perchenogion Trawsyrru

Perchenogion Trawsyrru sy鈥檔 gyfrifol am fod yn berchen ar, a gweithredu鈥檙 rhwydweithiau trawsyrru trydan foltedd uchel ar y tir.

Perchenogion Trawsyrru Alltraeth (PTA)

Unrhyw seilwaith trawsyrru ar y tir sy鈥檔 gysylltiedig 芒 ffermydd gwynt ar y m么r ac sy鈥檔 cael eu datblygu ganddynt, gan gynnwys is-orsafoedd, gorsafoedd trawsnewid a cheblau o鈥檙 blaendraeth. Mae鈥檙 canllawiau鈥檔 berthnasol i ddatblygwr y seilwaith trawsyrru ar y tir hwn, a bydd datblygwr gwreiddiol yr ased trawsyrru yn parhau i fod yn gyfrifol am lywodraethiant a goruchwylio鈥檙 gronfa yn barhaus.

Rhyng-gysylltwyr

Mae rhyng-gysylltwyr yn cynnwys asedau hybrid pwynt-i-bwynt ac alltraeth (Rhyng-gysylltwyr Aml-Bwrpas a rhyng-gysylltwyr ansafonol). Mae鈥檙 canllawiau鈥檔 berthnasol i ddatblygwr y seilwaith trawsyrru ar y tir hwn, a bydd datblygwr gwreiddiol yr ased trawsyrru yn parhau i fod yn gyfrifol am lywodraethiant a goruchwylio鈥檙 gronfa yn barhaus.

Perchennog Trawsyrru a Benodwyd yn Gystadleuol (PTGB)

Disgwyliwn i PTBGau sy鈥檔 cyflawni prosiectau seilwaith gadw at y canllawiau hyn a gweithredu mentrau cronfa gymunedol ochr yn ochr 芒鈥檜 prosiectau.

I ba fath o seilwaith y mae鈥檙 canllawiau hyn yn berthnasol?

Mae鈥檙 canllawiau hyn yn berthnasol i brosiectau seilwaith rhwydwaith trawsyrru trydan ar y tir yn unig, a ddiffinnir fel:

Seilwaith rhwydwaith trawsyrru trydan ar y tir a ddatblygwyd gan Berchenogion Trawsyrru a datblygwyr:

Mae hyn yn cynnwys y rhestr anghyflawn ganlynol o asedau:

• Llinellau trawsyrru Cerrynt Eiledol (CE) ^{[footnote 3]}, fel arfer ar folteddau o 275kV a 400kV yng Nghymru a Lloegr, ac o 132kV, 275kV a 400kV yn yr Alban;
• Llinellau trawsyrru Cerrynt Uniongyrchol Foltedd Uchel (CUFU); yn berthnasol ar gyfer trawsyrru CUFU uwchben yn unig;
• Is-orsafoedd;
• Gorsafoedd trawsnewid; a
• Gorsafoedd newid.

Mae鈥檙 canllawiau hyn yr un mor berthnasol i brosiectau a ddarperir gan ddatblygwyr o dan y model perchennog trawsyrru a benodwyd yn gystadleuol.

Seilwaith rhwydwaith trawsyrru trydan ar y tir a ddatblygwyd gan ac sy鈥檔 gysylltiedig 芒 gwynt ar y m么r a rhyng-gysylltwyr ^{[footnote 4]}:

• Unrhyw seilwaith ar y tir sy鈥檔 gysylltiedig 芒 ffermydd gwynt neu ryng-gysylltwyr gwynt ar y m么r ac a ddatblygir ganddynt, gan gynnwys is-orsafoedd, gorsafoedd trawsnewid a cheblau o鈥檙 blaendraeth.
• Mae rhyng-gysylltwyr yn cynnwys asedau hybrid pwynt-i-bwynt, ac alltraeth (Cydgysylltwyr Aml-Bwrpas a rhynggysylltwyr ansafonol).
• Mae鈥檙 canllawiau鈥檔 berthnasol i ddatblygwr y seilwaith trawsyrru ar y tir hwn. Bydd datblygwr gwreiddiol yr ased trosglwyddo yn parhau i fod yn gyfrifol am lywodraethiant a throsolwg parhaus y gronfa.

Gwelliannau i seilwaith rhwydwaith presennol:

Yn ogystal 芒 seilwaith newydd, mae cwmpas y canllawiau hyn yn cynnwys:

• Rhannau o lwybrau trawsyrru presennol y mae angen uwchraddio foltedd arnynt ^{[footnote 5]} ac sy鈥檔 cael eu sgrinio fel rhai sydd ag angen Asesiad Effaith Amgylcheddol (AEA); a
• Prosiectau estyn is-orsaf sy鈥檔 cynyddu 么l troed is-orsaf weithredol bresennol y tu hwnt i鈥檙 ffin wreiddiol o leiaf un hectar.

Y broses cronfeydd cymunedol

Amlinellir trosolwg enghreifftiol o鈥檙 broses budd cymunedol yn Ffigur 1 isod. Nid oes unrhyw ddisgwyliadau o ran amserlenni, sy鈥檔 debygol o amrywio ym mhob senario. I grynhoi, mae ymgysylltu鈥檔 debygol o ddechrau yn ystod camau cynnar datblygiad prosiect, gyda chyllid yn cael ei ryddhau fel un cyfandaliad unwaith y bydd prosiect wedi sicrhau cymeradwyaeth cynllunio ac ariannu tua鈥檙 amser y bydd y gwaith adeiladu鈥檔 dechrau.

Dylai datblygwyr sicrhau bod cronfeydd cymunedol yn cael eu rhedeg yn dda dros oes y pecyn cronfeydd cymunedol; bod perthnasoedd gwaith da yn cael eu cynnal; a bod cynigion newydd i ddarparu cyllid cymunedol yn cael eu nodi a鈥檜 hystyried wrth i anghenion a blaenoriaethau cymunedol newid dros amser.

Ffigur 1: Proses ar gyfer gosod a chyflwyno pecyn cronfeydd cymunedol

Camau	Gweithredoedd
Nodwch y cymunedau cymwys	- Mae datblygwyr yn defnyddio鈥檙 egwyddorion a amlinellir yn y ddogfen ganllaw ac yn ymgynghori 芒 rhanddeiliaid cymunedol allweddol i nodi鈥檙 ardaloedd sy鈥檔 gymwys ar gyfer cronfeydd cymunedol.
Ymgysylltiad y cynllun	- Mae datblygwyr yn ymgynghori 芒 rhanddeiliaid cymunedol allweddol ac yn datblygu cynllun ymgysylltu.
Deall dewisiadau cymunedol	- Mae pob parti yn ymgynghori 芒 chanllawiau i ddeall egwyddorion arfer da. - Mae datblygwyr yn ymgynghori 芒 chymunedau i ddeall blaenoriaethau a hoffterau allweddol ar gyfer eu hardaloedd neu鈥檔 defnyddio cynllun cymunedol presennol.
Sefydlu trefniadau llywodraethiant a gweinyddu	- Mae datblygwyr yn nodi鈥檙 trefniadau llywodraethiant a gwneud penderfyniadau. - Mae datblygwyr yn cytuno sut y bydd cymunedau鈥檔 cael eu cynnwys mewn gwneud penderfyniadau, yn enwedig ar lefel leol. - Rhoddir cyhoeddusrwydd i鈥檙 trefniant cronfeydd cymunedol i gymunedau. Gall hyn gynnwys gwybodaeth am yr ardal sy鈥檔 gymwys ar gyfer cronfeydd cymunedol, lefel y cyllid sydd ar gael, dulliau dosbarthu, dechrau a hyd y cyllid, a threfniadau llywodraethu.
Datblygu鈥檙 cronfeydd cymunedol	- Mae cronfeydd cymunedol yn seiliedig ar flaenoriaethau a dewisiadau鈥檙 cymunedau, fel y鈥檜 pennir trwy drefniadau llywodraethiant.
Cyflwyno cronfeydd cymunedol	- Darparu arian cymunedol yn barhaus. - Nodi cynigion a chyfleoedd newydd (os oes cyllid ar gael). - Adrodd yn barhaus ar weithgareddau ac effeithiau i werthuso effeithiolrwydd canllawiau. - Dylid ychwanegu prosiectau a ddatblygir yn yr Alban at Gofrestr Buddiannau Cymunedol Llywodraeth yr Alban [footnote 6].

Cychwyn

Nawr bod y canllawiau wedi鈥檜 cyhoeddi, rydym yn disgwyl i brosiectau nad ydynt wedi dechrau cael eu hadeiladu eto, a fyddai鈥檔 cynnwys prosiectau lle nad yw gwaith wedi dechrau ar y safle ar gyfer y contract prif waith llawn, i gydymffurfio 芒鈥檙 canllawiau hyn.

Ni chaiff y canllawiau a鈥檙 polisi cronfeydd cymunedol eu cymhwyso鈥檔 么l-weithredol (ar gyfer prosiectau lle mae鈥檙 gwaith adeiladu eisoes wedi dechrau neu lle mae鈥檙 seilwaith eisoes wedi鈥檌 adeiladu), er mwyn sicrhau dull gweithredu sy鈥檔 adlewyrchu鈥檙 newid sylweddol ym maint a chyflymder datblygiad rhwydwaith trawsyrru ym Mhrydain Fawr; a lleihau costau a fyddai鈥檔 cael eu hychwanegu at filiau trydan i ariannu cronfeydd cymunedol.

Hyd y pecyn cronfeydd cymunedol

Rydym am alluogi cymaint o hyblygrwydd 芒 phosibl am gyfnod y cronfeydd cymunedol, er mwyn darparu ar gyfer dewisiadau鈥檙 gymuned a鈥檙 buddion a ddarperir. Fodd bynnag, er mwyn sicrhau bod arian talwyr biliau trydan yn cael ei ddefnyddio鈥檔 briodol, rydym yn disgwyl i鈥檙 holl gyllid gael ei ddarparu gan ddatblygwyr o fewn 15 mlynedd i ddechrau adeiladu prosiect. Rydym yn rhagweld y bydd y rhan fwyaf, os nad y cyfan, o鈥檙 cyllid yn cael ei wario yn ystod y cyfnod adeiladu ond rydym am ddarparu rhywfaint o hyblygrwydd.

Lefel y cyllid

Er mwyn sicrhau canlyniad mwy teg a thryloyw i gymunedau ledled y wlad, mae鈥檙 canllawiau hyn yn nodi disgwyliad y llywodraeth o ran lefel y cyllid y dylai datblygwyr ei darparu. Mae鈥檙 lefelau ariannu a argymhellir wedi鈥檜 nodi yn y tabl isod.

Lefelau鈥檙 budd a argymhellir (a ddarperir fel cyfanswm yn hytrach na thaliad blynyddol):

Math o ased	Uned	Gwerth
Llinell uwchben	Fesul KM	拢200,000
Is-orsaf	Fesul is-orsaf	拢530,000
Gorsaf trawsnewid	Fesul gorsaf drawsnewid	拢530,000
Gorsaf newid	Fesul gorsaf newid	拢530,000

O ystyried bod y canllawiau鈥檔 caniat谩u hyblygrwydd o ran pryd y bydd cyllid yn cael ei wario o fewn cyfnod o 15 mlynedd ar 么l i鈥檙 gwaith adeiladu ddechrau, ni fydd y cyllid yn fynegrifol er mwyn osgoi effeithiau anfwriadol ar fil trydan ychwanegol. Bydd y penderfyniad hwn yn cael ei gadw dan adolygiad.

Rhesymeg ar gyfer lefel y budd

Comisiynodd y llywodraeth flaenorol ymchwil gymdeithasol yn 2023 ^{[footnote 7]} i ddeall yn well farn y gymuned am seilwaith rhwydwaith trawsyrru a buddion cymunedol. Roedd hyn yn cynnwys cwestiynau ar lefel y budd a fyddai鈥檔 helpu i wella derbynioldeb seilwaith newydd mewn ardal leol cymuned.

Gan ddefnyddio鈥檙 data hyn, rydym wedi ceisio cydbwyso gwneud y mwyaf o dderbynioldeb ymhlith cymunedau sy鈥檔 byw ger seilwaith tra鈥檔 lleihau costau i dalwyr biliau trydan Prydain Fawr, a fydd yn y pen draw yn ariannu cronfeydd cymunedol. Ceir rhagor o wybodaeth am y dadansoddiad a ddefnyddiwyd i gefnogi hyn yn ymateb y llywodraeth i鈥檙 ymgynghoriad ar 鈥渇uddiannau cymunedol ar gyfer seilwaith rhwydwaith trawsyrru trydan鈥�.

Costau cyflawni

Mae鈥檙 llywodraeth yn cydnabod y bydd costau鈥檔 gysylltiedig 芒 datblygu a gweinyddu鈥檙 pecyn cronfeydd cymunedol, gan gynnwys ymgysylltu ac unrhyw feithrin gallu sydd ei angen yn y gymuned leol.

Disgwyliwn i ddatblygwyr ariannu costau cyflawni ar wah芒n i鈥檙 gronfa gymunedol ei hun. Bydd Ofgem yn craffu ar gostau cyflawni Perchnogion Darlledu a datblygwyr, a bydd angen iddynt ddangos i Ofgem fod costau cyflawni wedi鈥檜 cronni o鈥檙 egwyddorion cyntaf, gyda chostau adnoddau wedi鈥檜 rhestru yn hytrach na鈥檜 seilio ar gyfraddau sefydlog neu ganrannau o gost gyffredinol y prosiect, a鈥檜 bod yn effeithlon ac yn economaidd er mwyn i鈥檙 costau fod yn adenilladwy.

Nid yw鈥檙 canllawiau hyn yn rhagnodi faint fydd costau cyflawni gan ein bod yn gwerthfawrogi y bydd hyn yn amrywio fesul prosiect. Fodd bynnag, disgwyliwn i gostau cyflawni fod yn llai na 10% o gyfanswm cost pecyn cronfeydd cymunedol. Mewn amgylchiadau eithriadol, efallai y bydd achosion pan fydd angen mwy o gymorth gan ddatblygwr ar gymuned i ddatblygu eu pecyn cronfa gymunedol ac, mewn achosion o鈥檙 fath, gall costau darparu fod yn uwch.

Er mwyn sicrhau bod datblygwyr yn darparu cyllid digonol ar gyfer costau cyflawni (yn enwedig cyllid ar gyfer ymgysylltu a meithrin gallu) byddwn yn parhau i adolygu鈥檙 canllawiau ar gostau cyflawni ac yn disgwyl i ddatblygwyr ddarparu gwybodaeth am gost costau cyflawni a鈥檙 hyn y cawsant eu defnyddio ar ei gyfer. Mae rhestr anghyflawn o gostau cyflawni posibl yn cynnwys (ond heb fod yn gyfyngedig i):

• Meithrin gallu
  • Gwaith dichonoldeb
  • Costau staff
  • Ymgysylltu
  • Marchnata
  • Costau cysylltiadau cyhoeddus
  • Costau gweinyddwr trydydd parti
  • Costau llywodraethu

Adennill costau

Mae angen i Berchenogion Trawsyrru, fel monopol茂au a reoleiddir, gael eu cymeradwyo gan y rheoleiddiwr annibynnol Ofgem i adennill costau. Bydd Ofgem yn cytuno i ganiat谩u arian cymunedol yn unol 芒鈥檙 lefelau a amlinellir yn y ddogfen ganllaw, ar gyfer prosiectau sydd o fewn cwmpas ac yn unol 芒 disgwyliadau鈥檙 canllawiau. Mae鈥檔 rhaid i鈥檙 Perchnogion Trawsyrru ddangos i Ofgem bod costau gweinyddol wedi鈥檜 cronni o鈥檙 egwyddorion cyntaf a鈥檜 bod yn effeithlon ac yn economaidd, er mwyn i鈥檙 costau fod yn adenilladwy.

Ar gyfer datblygwyr rhyng-gysylltwyr, mae鈥檙 lefelau o arian cymunedol a argymhellir ar gyfer seilwaith trawsyrru trydan ar y tir, a鈥檙 costau cyflenwi cysylltiedig, fel y nodir yn y canllawiau hyn, yn adenilladwy drwy鈥檙 cynllun cap a llawr rhwng y cydgysylltwyr, yn amodol ar broses asesu costau Ofgem sy鈥檔 sicrhau mai dim ond costau economaidd ac effeithlon sy鈥檔 cael eu hadennill.

Ar gyfer datblygwyr ynni gwynt ar y m么r, mae鈥檙 lefelau o arian cymunedol a argymhellir ar gyfer seilwaith trawsyrru trydan ar y tir, a鈥檙 costau cyflenwi cysylltiedig, fel y nodir yn y canllawiau, yn adenilladwy drwy鈥檙 drefn PTA, yn amodol ar broses asesu costau Ofgem sy鈥檔 sicrhau mai dim ond costau economaidd ac effeithlon sy鈥檔 cael eu hadennill.

Disgwyliadau arweiniad

Mae gan y llywodraeth ddisgwyliad cryf i ddatblygwyr a chymunedau gydymffurfio 芒鈥檙 pwyntiau isod. Os bydd datblygwyr yn gwyro oddi wrth y canllawiau hyn, rydym yn disgwyl iddynt esbonio pam i gymunedau.

Disgwyliadau datblygwyr prosiectau trawsyrru

Ardal sy鈥檔 gymwys i dderbyn arian cymunedol:

• Dilynwch yr egwyddorion arfer da a restrir yn y canllawiau wrth benderfynu ar yr ardal(oedd) sy鈥檔 gymwys ar gyfer cronfeydd cymunedol.

Ymgysylltu cymunedol:

• Caniat谩u i bob cymuned gymwys gael y cyfle i ymgysylltu.
• Ymgysylltu ag amrediad eang o randdeiliaid o fewn cymunedau i ddeall eu hoffterau a鈥檜 blaenoriaethau.
• Hysbysu cynghorau plwyf, cymuned a/neu dref a鈥檙 Aelodau Seneddol lleol (AS), Aelodau Senedd yr Alban (ASA) a/neu Aelodau鈥檙 Senedd (Aelodau Seneddol) pan fyddant yn dechrau ymgysylltu 芒鈥檙 gymuned.
• Ymgysylltu鈥檔 gynnar, yn rheolaidd, ac mewn partneriaeth 芒鈥檙 gymuned.
• Cyhoeddi gwybodaeth am benderfyniadau a wneir drwy gydol y broses (e.e. cymunedau cymwys, dewisiadau a blaenoriaethau cymunedol, lefel y cyllid sydd ar gael, dulliau dosbarthu, hyd trefniadau ariannu a llywodraethu) ac egluro sut mae cynlluniau鈥檔 cyd-fynd 芒 blaenoriaethau a dewisiadau cymunedau a sut maent yn cadw at y canllawiau neu鈥檔 ymwahanu oddi wrthynt.
• Rhannu 芒鈥檙 gymuned astudiaethau achos o becynnau budd eraill.

Cefnogi cymunedau i gymryd rhan:

• Rhannwch y canllaw hwn 芒 phob rhanddeiliad sydd 芒 diddordeb fel cam cyntaf.
• Un o ddisgwyliadau allweddol y canllawiau hyn yw bod y buddion a ddarperir yn adlewyrchu blaenoriaethau a dewisiadau cymunedau cymwys. Disgwylir i鈥檙 datblygwr esbonio鈥檔 gyhoeddus sut mae gwneud penderfyniadau yn adlewyrchu blaenoriaethau a dewisiadau cymunedau.

Monitro a gwerthuso:

• Disgwyliwn i ddatblygwyr gyflawni ac yna cyhoeddi eu gwaith monitro a gwerthuso eu hunain ar wah芒n i鈥檙 hyn a wneir gan y llywodraeth.

Costau ariannu a darparu:

• Disgwyliwn i ddatblygwyr ddefnyddio cyllid ychwanegol ar gyfer costau cyflawni. Ni ddylai costau cyflenwi ddod o鈥檙 un 鈥減ot鈥� 芒鈥檙 gronfa gymunedol a fydd yn deillio o鈥檙 lefel o fudd a argymhellir.
• Disgwyliwn i ddatblygwyr roi gwybodaeth i Ofgem am eu costau cyflenwi cysylltiedig a鈥檙 hyn y cawsant eu defnyddio ar ei gyfer. Bydd Ofgem yn craffu ar gostau cyflenwi Perchnogion Darlledu a datblygwyr.
• Mae鈥檔 raid i鈥檙 Perchnogion Darlledu ddangos i Ofgem bod costau cyflawni wedi鈥檜 cronni o鈥檙 egwyddorion cyntaf, gyda chostau adnoddau wedi鈥檜 rhestru yn hytrach na鈥檜 seilio ar gyfraddau sefydlog neu ganrannau o gost gyffredinol y prosiect, a鈥檜 bod yn effeithlon ac yn economaidd er mwyn i鈥檙 costau fod yn adenilladwy.

Disgwyliadau鈥檙 gymuned

Rydym yn cydnabod bod unrhyw gymuned benodol yn cynnwys amrywiaeth o wahanol bobl, grwpiau, cyrff a sefydliadau. Mae鈥檙 canlynol yn gyfres o gamau y gall cymunedau ddymuno eu cymryd wrth gymryd rhan yn y broses cronfeydd cymunedol (nid yw鈥檙 rhain yn gyflawn):

Proses ymgysylltu cymunedol:

• Ymgysylltu 芒鈥檙 datblygwr, a darparu gwybodaeth leol, hoffterau a mewnwelediadau. Yn benodol, gall hyn gynnwys cymryd rhan yn y gwaith o ddatblygu nodi anghenion a dewisiadau lleol, datblygu cynlluniau ymgysylltu, trefniadau llywodraethu (yn enwedig ar lefel leol) a datblygu cynigion ar gyfer cronfeydd cymunedol.
• Helpu i adnabod y rhai sy鈥檔 cynrychioli鈥檙 gymuned i gymryd rhan mewn prosesau gwneud penderfyniadau (lle bo鈥檔 berthnasol). Mae hyn yn cynnwys darparu gwybodaeth leol ar sut i ymgysylltu 芒 grwpiau anodd eu cyrraedd a chynghori ar ddull a fydd yn helpu i gyrraedd cynulleidfa leol amrywiol.
• Gweithio gyda鈥檙 datblygwr i nodi anghenion capasiti a gallu a defnyddio cymorth y mae鈥檙 datblygwr yn ei gynnig neu geisio cymorth proffesiynol a/neu brofiadol gan sefydliadau lleol/cenedlaethol sydd 芒 phrofiad o ddatblygu cronfeydd cymunedol.

Cyfathrebu a thryloywder:

• Cynorthwyo i roi鈥檙 wybodaeth ddiweddaraf i鈥檙 gymuned, lle bo鈥檔 bosibl, drwy鈥檙 sianel gyfathrebu o鈥檜 dewis a hyrwyddo sianeli cyfathrebu鈥檙 datblygwr.

Disgwyliadau llywodraeth leol

Mae awdurdodau lleol, gan gynnwys cynghorau lleol ^{[footnote 8]}, yn deall yr ardal leol a bydd ganddynt ddiddordeb mewn cronfeydd cymunedol ar ran eu cymunedau. Gallant chwarae rhan gefnogol bwysig wrth hwyluso ymgysylltu a nodi blaenoriaethau lleol. Fodd bynnag, ni ddylent fod yn rhan o鈥檙 broses gwneud penderfyniadau. Mae hyn oherwydd y dylai cronfeydd cymunedol adlewyrchu dewisiadau cymunedol yn uniongyrchol. Bydd r么l a chyfrifoldebau llywodraeth leol yn amrywio o brosiect i brosiect, ond efallai y bydd yn ymwneud 芒鈥檙 gweithgareddau canlynol (nid rhestr gyflawn):

• Helpu i nodi鈥檙 dull gorau o ymgysylltu 芒鈥檙 gymuned, gan gynnwys sianeli cyfathrebu presennol, fforymau perthnasol a rhanddeiliaid lleol allweddol.
• Helpu i sefydlu cysylltiadau 芒 mentrau a grwpiau presennol sy鈥檔 darparu prosiectau a gwasanaethau lleol.
• Cydgysylltu 芒鈥檙 datblygwr i rannu anghenion a blaenoriaethau lleol y gellid mynd i鈥檙 afael 芒 hwy drwy鈥檙 pecyn cronfeydd cymunedol, a thynnu sylw at gyfleoedd i gydweithio rhwng prosiectau neu syniadau.
• Hyrwyddo cyfranogiad cymunedol wrth ddatblygu鈥檙 pecyn buddion.

Disgwyliadau cynrychiolwyr etholedig

Disgwyliwn i gynrychiolwyr etholedig, gan gynnwys Aelodau Seneddol (ASau), Aelodau o Senedd yr Alban (ASA) a/neu Aelodau o鈥檙 Senedd (AS) a chynghorwyr lleol, hyrwyddo cyfranogiad cymunedol ac ymgysylltu鈥檔 bragmatig 芒鈥檙 datblygwr drwy gydol y broses.

Perthynas 芒鈥檙 broses gynllunio

Mae鈥檙 cronfeydd cymunedol a amlinellir yn y ddogfen ganllaw hon ar wah芒n i awdurdodau cynllunio yng Nghymru, Lloegr a鈥檙 Alban ac nid ydynt yn ystyriaeth berthnasol ar eu cyfer ^{[footnote 9]}.

Ni fyddant yn ystyriaeth yn y broses gynllunio nac yn y penderfyniad i gymeradwyo neu wrthod prosiect arfaethedig. Nid yw cronfeydd cymunedol yn fodd o liniaru effeithiau amgylcheddol neu gymdeithasol prosiectau seilwaith, y dylai datblygwr y prosiect fynd i鈥檙 afael 芒 nhw drwy鈥檙 broses gynllunio. Gall y gymuned barhau i godi materion neu bryderon am y prosiect drwy鈥檙 broses ymgynghori a chynllunio, heb ofni y bydd hyn yn amharu ar neu鈥檔 diarddel arian cymunedol.

Fodd bynnag, dylid nodi, os na fydd datblygiad yn symud ymlaen i adeiladu, ni fydd arian cymunedol yn cael ei ddarparu.

Cwmpas tiriogaethol

Bydd y canllawiau鈥檔 berthnasol yng Nghymru, Lloegr a鈥檙 Alban yn unig, ac fe鈥檜 datblygwyd mewn ymgynghoriad 芒 Llywodraethau Cymru a鈥檙 Alban.

Egwyddorion Arfer Da Llywodraeth yr Alban ar gyfer Budd Cymunedol o Ddatblygiadau Ynni Adnewyddadwy ar y Tir

Rydym yn ymwybodol bod Llywodraeth yr Alban yn adolygu ei Hegwyddorion Arfer Da ar gyfer buddion cymunedol o ddatblygiadau ynni adnewyddadwy ar y tir ac ar y m么r. Bydd Llywodraeth y DU yn gweithio鈥檔 agos gyda Llywodraeth yr Alban i ddeall unrhyw ryngweithio rhwng y ddwy set o ganllawiau yn dilyn casgliad ymgynghoriad Llywodraeth yr Alban ar Fuddiannau Cymunedol o Ddatblygiadau Ynni Sero Net.

Pan fydd Llywodraeth yr Alban yn cyhoeddi ei chanllawiau diwygiedig, bydd Llywodraeth y DU yn nodi sut y mae鈥檔 disgwyl i ddatblygwyr yn yr Alban gydymffurfio 芒鈥檙 Cronfeydd Cymunedol ar gyfer Seilwaith Trawsyrru ar y Tir: Canllawiau ac Egwyddorion Arfer Da Llywodraeth yr Alban ar gyfer datblygiadau ar y tir ac ar y m么r. Fel mesur interim, rydym yn disgwyl i ddatblygwyr yn yr Alban gydymffurfio 芒 chanllawiau鈥檙 DU a鈥檙 Alban.

3. Trefniadau llywodraethiant

Mae鈥檔 bwysig bod trefniadau llywodraethiant effeithiol ar waith i gefnogi鈥檙 gwaith o gyflawni鈥檙 buddion y cytunwyd arnynt. Mae hyn er mwyn sicrhau bod y cyllid yn cael ei ddefnyddio鈥檔 briodol ac yn effeithiol; darparu llwybr ar gyfer uwchgyfeirio unrhyw bryderon ynghylch sut mae鈥檙 pecyn budd-daliadau yn cael ei weinyddu; a monitro a gwerthuso effaith y pecyn buddion.

Mae arfer da yn mynnu bod gwahaniad swyddogaethol rhwng gweinyddwr y cronfeydd cymunedol a鈥檙 corff penderfynu sy鈥檔 penderfynu sut y caiff yr arian sydd ar gael ei ddosbarthu. Mae hyn yn helpu i osgoi unrhyw agenda gorfforaethol wirioneddol neu ganfyddedig neu wrthdaro buddiannau. Ni ddylai unigolion sy鈥檔 ymwneud 芒 gwneud penderfyniadau fod yn rhan o unrhyw brosiectau cronfeydd cymunedol a ariennir drwy鈥檙 broses hon.

Mae gan Ofgem, fel rheolydd annibynnol Perchnogion Darlledu, gyfrifoldeb i sicrhau bod arian defnyddwyr ynni yn cael ei wario鈥檔 ddarbodus ac yn effeithlon. Felly, bydd gan Ofgem r么l o ran sicrhau bod trefniadau llywodraethiant effeithiol ar waith, a bydd yn ofynnol i Berchenogion Trawsyrru gymeradwyo trefniadau llywodraethiant ar gyfer cronfeydd cymunedol gydag Ofgem.

Strwythurau gwneud penderfyniadau

Mae strwythurau gwneud penderfyniadau amrywiol, gan gynnwys dulliau cyfunol, y gellir eu hystyried i roi hyblygrwydd wrth ddarparu鈥檙 ateb gorau ar gyfer darparu cronfeydd cymunedol yn effeithlon ac yn effeithiol.

Disgwyliwn y bydd y gymuned yn cymryd rhan sylweddol mewn gwneud penderfyniadau. Gall cymunedau ddod 芒 safbwyntiau na fyddai鈥檙 datblygwr yn ymwybodol ohonynt fel arall. Er enghraifft, gallant ddod 芒 gwybodaeth leol am ba brosiectau fyddai鈥檔 fwyaf llwyddiannus yn yr ardal leol a gallant nodi cyfleoedd ar gyfer cydgysylltu 芒 phrosiectau lleol eraill a ffrydiau ariannu. Gall prosiectau trawsyrru gwmpasu cannoedd o gilometrau, a chynnwys llawer o gymunedau. Mae angen ystyried hyn wrth ddatblygu鈥檙 dull o wneud penderfyniadau er mwyn sicrhau cydbwysedd priodol rhwng sicrhau cyfranogiad cymunedol a lleihau costau ychwanegol i dalwyr biliau trydan a鈥檙 baich gweinyddol ar ddatblygwyr. Mae鈥檔 debygol y bydd y dull o gynnwys y gymuned (a phwy sy鈥檔 cael ei gyfrif fel y 鈥榞ymuned鈥�) wrth wneud penderfyniadau yn amrywio yn 么l a yw cyllid yn cael ei ddyrannu mewn modd lleol a/neu strategol.

Isod mae enghreifftiau o strwythurau gwneud penderfyniadau i ddatblygwyr a chymunedau eu hystyried. Sylwer nad yw鈥檙 rhestr hon yn hollgynhwysfawr.

• Ar gontract allanol i sefydliad trydydd parti: Gall datblygwyr roi鈥檙 gwaith o wneud penderfyniadau ar gontract allanol i elusennau neu gwmn茂au lleol profiadol sydd 芒 hanes cost effeithiol a phrofedig. Defnyddir y dull hwn yn aml ar gyfer rheoli cynlluniau grant.
• Cyfranogiad cymunedol mewn byrddau gwneud penderfyniadau: Mae aelodau cymunedol yn cymryd rhan mewn byrddau gwneud penderfyniadau a reolir gan ddatblygwyr neu drydydd part茂on. Mae hyn er mwyn sicrhau bod dewisiadau lleol yn cael eu hystyried ochr yn ochr 芒 meini prawf prosiect ehangach.
• Pleidleisio cymunedol: Gellid gwahodd cymunedau i bleidleisio ar nifer dethol o brosiectau. Mae鈥檔 bosibl fod y datblygwr, yr aseswr annibynnol neu randdeiliaid cymunedol wedi dewis prosiectau ymlaen llaw fel rhai sy鈥檔 bodloni meini prawf penodol.
• Gwneud penderfyniadau a arweinir gan y gymuned: Rhoddir rheolaeth lawn i grwpiau cymunedol newydd neu bresennol, megis elusennau cofrestredig neu gyrff penodedig, grwpiau cymunedol, neu fyrddau lleol i ddyrannu cyllid yn unol ag anghenion a dewisiadau lleol, heb unrhyw oruchwyliaeth allanol. Mae canllawiau ychwanegol ar sefydlu gr诺p cymunedol newydd ar gael yma:
  • Cymru a Lloegr:
  • Yr Alban:

Monitro a gwerthuso gan y llywodraeth

Mae鈥檙 Llywodraeth yn bwriadu datblygu dull cadarn a chymesur o fonitro a gwerthuso effaith y cronfeydd cymunedol ar gyfer y cynllun seilwaith trawsyrru er mwyn sicrhau bod ei nodau allweddol yn cael eu gwireddu, sy鈥檔 cynnwys (nid rhestr gyflawn):

• Gwella lefelau derbynioldeb cymunedau ar gyfer prosiectau seilwaith rhwydwaith trawsyrru;
• Helpu i leihau oedi wrth gyflawni prosiectau seilwaith rhwydwaith trawsyrru;
• Creu canlyniadau cadarnhaol hirdymor i gymunedau sy鈥檔 derbyn arian cymunedol;
• Gwella ymgysylltiad rhwng datblygwyr, cymunedau a rhanddeiliaid eraill.

Bydd y canllawiau hyn yn parhau i fod yn agored i gael eu hadolygu os byddwn yn penderfynu nad ydynt yn cael yr effaith a fwriadwn. Bydd unrhyw benderfyniad o鈥檙 fath yn cael ei gefnogi gan dystiolaeth a gasglwn yn ystod ein gwaith o fonitro a gwerthuso鈥檙 cynllun. Byddwn yn rhoi diweddariad ar ein strategaeth monitro a gwerthuso maes o law.

Monitro a gwerthuso gan ddatblygwyr

Disgwyliwn i ddatblygwyr wneud eu gwaith monitro a gwerthuso eu hunain ar wah芒n i鈥檙 hyn a wneir gan y llywodraeth, fel rhan o arfer busnes da ac i ddarparu atebolrwydd. Gallai hyn gynnwys nodi gwersi a ddysgwyd o sut mae eu sefydliad yn darparu鈥檙 canllawiau ac asesu鈥檙 canlyniadau y maent yn eu cyflawni.

Archwilio Ofgem

Mae gan Ofgem, fel rheolydd annibynnol Perchnogion Darlledu, gyfrifoldeb i sicrhau bod arian defnyddwyr ynni yn cael ei wario鈥檔 ddarbodus ac yn effeithlon. Felly, bydd gan Ofgem r么l i sicrhau bod cyllid yn cael ei wario yn 么l y disgwyl gan Berchenogion Trawsyrru a bydd datblygwyr yn rhoi鈥檙 trefniadau archwilio angenrheidiol ar waith.

Dylai鈥檙 datblygwr adrodd ar yr hyn sydd wedi鈥檌 ariannu, a pha gynnydd a gyflawnwyd ar ymrwymiadau a ariannwyd yn flaenorol a鈥檜 heffaith.

4. Ymgysylltu cymunedol

Mae angen i gronfeydd cymunedol adlewyrchu barn cymunedau. Felly mae ymgysylltu 芒鈥檙 gymuned yn hanfodol ar bob cam o鈥檙 broses ac yn arbennig i鈥檞 ddisgwyl wrth ddatblygu:

• yr ardal sy鈥檔 gymwys i dderbyn arian cymunedol;
• cynlluniau ar gyfer ymgysylltu 芒鈥檙 gymuned;
• dealltwriaeth o ddewisiadau ac amcanion cymunedol; a
• threfniadau llywodraethiant.

Bydd angen i鈥檙 dull o ymgysylltu 芒鈥檙 gymuned fod yn gymesur 芒 maint y prosiect. O ystyried y gall rhai prosiectau seilwaith trawsyrru gwmpasu cannoedd o gilometrau, mewn rhai amgylchiadau efallai na fydd yn bosibl i鈥檙 datblygwr ymgysylltu鈥檔 uniongyrchol 芒鈥檙 holl randdeiliaid cymunedol. Fodd bynnag, rydym yn disgwyl i bob cymuned gymwys gael y cyfle i ymgysylltu.

Lle mae cynghorau plwyf, cymuned a/neu dref yn bresennol, gallant weithredu fel cyfrwng i ymgysylltu 芒鈥檙 gymuned, yn enwedig i ddeall hoffterau a blaenoriaethau cymunedau.

Mae cynghorau plwyf/cymuned a/neu dref mewn sefyllfa arbennig o dda i weithredu fel pwynt cyswllt cyntaf a gallant helpu i nodi grwpiau a rhwydweithiau presennol o fewn cymuned y gellir eu defnyddio ar gyfer ymgysylltu i helpu i ddatblygu cynlluniau ymgysylltu. Dylai datblygwyr hefyd ystyried ymgysylltu ag awdurdodau lleol, sefydliadau sector gwirfoddol lleol a grwpiau cymunedol eraill. Disgwyliwn i鈥檙 gymuned roi cyngor ar ddull gweithredu a fydd yn helpu i gyrraedd cynulleidfa leol amrywiol.

Er mwyn cyflawni arfer da o ran ymgysylltu 芒鈥檙 gymuned, dylai datblygwyr:

• Ymgysylltu 芒鈥檙 gymuned a rhanddeiliaid, gan ganolbwyntio ar y rheini sy鈥檔 鈥渁nodd eu cyrraedd鈥� ac a allai fod yn cael eu tangynrychioli mewn bywyd cyhoeddus ehangach. Gallai hyn gynnwys (ond heb fod yn gyfyngedig i) incwm isel, unigolion anabl, mudol a lleiafrifoedd ethnig, unigolion h欧n ac iau.

Sicrhau bod eu hymgysylltiad yn hygyrch i bawb. Dylai hyn gynnwys ystyriaeth o:

• Ddefnyddio amrywiaeth o ddulliau a sianeli ymgysylltu gwahanol i sicrhau bod yr ymarfer ymgysylltu yn cyrraedd ac yn ennyn diddordeb cynulleidfa amrywiol;
• Amseriad a lleoliad eu gweithgareddau ymgysylltu; a
• Gofynion dwyieithrwydd, yn enwedig ar gyfer prosiectau yng Nghymru a鈥檙 Alban.

• Ymgysylltu鈥檔 gynnar, yn aml ac mewn partneriaeth 芒 chymunedau. Rydym yn disgwyl i鈥檙 ymgysylltu ddechrau鈥檔 gynnar, er enghraifft, ochr yn ochr 芒 dechrau unrhyw ymgysylltu ar gynigion y prosiect seilwaith trawsyrru. Mae hyn er mwyn sicrhau bod gan gymunedau ddigon o amser i ddechrau cydgysylltu a datblygu鈥檙 capasiti a鈥檙 gallu i gymryd rhan ystyrlon yn y broses. Ar yr adeg hon, dylai datblygwyr hysbysu cynghorau plwyf, cymuned a/neu dref yr effeithir arnynt gan y seilwaith newydd arfaethedig, yn ogystal 芒鈥檙 AS(au) lleol perthnasol, yr ASA(au) a鈥檙 AS(au). Mae鈥檔 bwysig fod ymgysylltu 芒鈥檙 gymuned yn broses barhaus gyda chyfleoedd lluosog i gymryd rhan. Rydym yn argymell bod datblygwyr yn sefydlu r么l cyswllt cymunedol ffurfiol i fod yn brif bwynt cyswllt ar gyfer y gymuned.
• Byddwch yn dryloyw. Fel y nodwyd yn yr adran egwyddorion, mae tryloywder yn allweddol ar gyfer sicrhau tegwch i gymunedau o dan ddull hyblyg o ddarparu cronfeydd cymunedol. Mae tryloywder yn galluogi cymunedau a llywodraeth i gael sicrwydd eu bod yn cydymffurfio 芒鈥檙 canllawiau.
  • Dylai datblygwyr fod yn agored wrth ymgysylltu 芒 chymunedau a darparu diweddariadau rheolaidd ar gynnydd. Disgwyliwn i鈥檙 datblygwr gyhoeddi gwybodaeth am yr ardal(oedd) sy鈥檔 gymwys ar gyfer cronfeydd cymunedol, dewisiadau a blaenoriaethau cymunedau (os na ch芒nt eu cyhoeddi gan gymunedau), lefel y cyllid sydd ar gael, dulliau dosbarthu cyllid, hyd y cyllid a threfniadau llywodraethiant. Dylai datblygwyr fod yn glir o鈥檙 cychwyn cyntaf ynghylch lefel amcangyfrifedig y cyllid sydd ar gael, gan gydnabod y bydd cyllid yn amodol ar ddyluniad terfynol y prosiect.
  • Dylai datblygwyr fod yn glir wrth egluro sut y gwnaed penderfyniadau drwy gydol y broses a sut y maen nhw wedi cydymffurfio 芒鈥檙 canllawiau. Dylai datblygwyr esbonio sut mae ymgysylltu wedi cael ei ddefnyddio i ddatblygu cronfeydd cymunedol mewn modd 鈥渇e ddywedoch chi, fe aethon ni ati鈥�. Lle na ellir mynd i鈥檙 afael ag adborth neu os yw鈥檙 datblygwr wedi dod i farn wahanol, mae鈥檔 dal yn bwysig i鈥檙 datblygwr gydnabod hyn ac esbonio pam.
• Mae arfer gorau ar gyfer cyfleu canlyniadau gweithgareddau ymgysylltu yn cynnwys (ddim yn gyflawn):
  • Sefydlu ffordd o roi鈥檙 wybodaeth ddiweddaraf i randdeiliaid 芒 diddordeb am ddatblygiadau budd cymunedol e.e. gwefan sy鈥檔 wynebu鈥檙 cyhoedd;
  • Caniat谩u i randdeiliaid gofrestru eu diddordeb gyda鈥檙 datblygwr i dderbyn diweddariadau o鈥檙 fath;
  • Cyhoeddi鈥檙 deunyddiau a ddefnyddiwyd yn ystod y broses ymgysylltu mewn lleoliad hygyrch a chyhoeddus; a
  • Cyhoeddi ymatebion a dderbyniwyd gan y gymuned ac esboniad o sut y defnyddiwyd yr adborth hwnnw i ddatblygu鈥檙 cynllun (os cafodd ei greu) a鈥檙 pecyn cronfeydd cymunedol.
  • Dylai datblygwyr sicrhau bod gan gymunedau fynediad at enghreifftiau blaenorol i ysbrydoli eu buddion cymunedol eu hunain. Disgwyliwn i ddatblygwyr rannu astudiaethau achos perthnasol.
• Sicrhau bod ymgysylltiad ar gronfeydd cymunedol a鈥檙 prosiect seilwaith ei hun yn cael eu cadw ar wah芒n. Dylid cadw trafodaethau ar y prosiect seilwaith arfaethedig ar wah芒n i drafodaethau ar gronfeydd cymunedol lle bo modd. Mae hyn er mwyn sicrhau bod cymunedau鈥檔 gallu deall nodau, cwmpas ac effaith y prosiect yn well a gwneud sylwadau arnynt heb gyfuno鈥檙 materion hyn 芒 manylion cyllid cymunedol. Fel y cyfryw, disgwyliwn y dylai datblygwyr egluro鈥檙 gwahaniad hwn ym mhob ymgysylltiad a darparu canllawiau ar sut y gall cymunedau rannu eu barn ar gynigion prosiect.

Cefnogi cymunedau i gymryd rhan

Gall fod angen cymorth ychwanegol ar gymunedau i sicrhau eu bod yn gallu cymryd rhan yn llawn yn y broses ac i alluoogi datblygwyr i ddarparu cronfeydd cymunedol ag effeithiau arwydocaol a-hirhoedlog.

Dylai鈥檙 datblygwr rannu鈥檙 canllawiau hyn 芒鈥檙 holl randdeiliaid sydd 芒 diddordeb fel cam cyntaf. Dylai datblygwyr hefyd gynnal eu hymchwil eu hunain i ddeall natur amrywiol ac anghenion y gymuned, gan gynnwys drwy ymgysylltu 芒 rhanddeiliaid lleol.

Disgwyliwn i鈥檙 datblygwr gynnig cymorth ychwanegol i gymunedau lle bo angen. Gall hyn gynnwys darparu cyllid ar gyfer cymorth a chyngor proffesiynol, neu ariannu sefydliad proffesiynol 芒 phrofiad addas, sefydliadau gwirfoddol y trydydd sector neu grwpiau cymunedol yn yr ardal leol i ddatblygu sgiliau yn y gymuned leol i gefnogi鈥檙 broses ymgysylltu a datblygu a darparu cronfeydd cymunedol. Dylid hefyd ystyried cyllid i gefnogi adnoddau tymor hwy i sefydliadau lleol. Mae amrediad eang o sefydliadau sydd a鈥檙 arbenigedd, profiad a rhwydweithiau sy鈥檔 bodoli o fewn cymunedau i gynorthwyo 芒鈥檙 broses hon a gallant weithredu yn aml fel cyfryngwr dibynadwy.

Mae pecynnau cymorth ar gael a all helpu i arwain cymunedau drwy鈥檙 broses o ddatblygu pecyn budd cymunedol. Mae hyn yn cynnwys y Pecyn Cymorth Partneriaethau Lleol ^{[footnote 10]}, y pecyn cymorth Budd Cymunedol a gynhyrchwyd gan Local Energy Scotland ^{[footnote 11]}, a鈥檙 Pecyn Adnoddau sydd wedi鈥檌 gyhoeddi ynghyd 芒鈥檙 Canllawiau Budd Cymunedol ar gyfer Gwynt ar y Tir yn Lloegr.

Os penodir Swyddog Cyswllt Cymunedol gan y datblygwr, dylai ei r么l gynnwys nodi anghenion y gymuned a chynnig y cymorth cywir i fynd i鈥檙 afael 芒鈥檙 rhain.

Disgwyliwn i鈥檙 gymuned ystyried defnyddio unrhyw gymorth y mae鈥檙 datblygwr yn ei gynnig, neu fynd ati鈥檔 rhagweithiol i geisio cymorth proffesiynol a/neu brofiadol.

5. Nodi cymunedau cymwys

Mae pob cymuned yn wahanol, a gall rhai prosiectau trawsyrru gwmpasu cannoedd o gilometrau gyda llawer o gymunedau gerllaw. Felly, bydd angen diffinio鈥檙 ardal sy鈥檔 gymwys i dderbyn arian cymunedol fesul achos a mabwysiadu dull gweithredu cymesur. Fodd bynnag, rydym yn disgwyl i ddatblygwyr a chymunedau ddilyn yr egwyddorion a restrir isod. Nid yw鈥檙 egwyddorion hyn yn hollgynhwysfawr a gall fod ffactorau eraill sy鈥檔 berthnasol wrth nodi cymunedau cymwys.

Mae鈥檙 rhain yn cynnwys:

• Dulliau strategol a lleol cyfun. Efallai y bydd y datblygwr yn penderfynu dyrannu rhywfaint o arian tuag at ddull strategol. Byddai hyn yn adlewyrchu blaenoriaethau strategol a allai sicrhau buddion cymdeithasol, economaidd ac amgylcheddol ar raddfa fwy nag y gellir ei gyflawni ar lefel leol. Gall hefyd adlewyrchu cydgysylltiad lleoedd lleol a鈥檜 blaenoriaethau a鈥檜 hanghenion cyffredin. Fodd bynnag, mae鈥檔 hollbwysig bod cymunedau sydd agosaf at seilwaith y rhwydwaith hefyd yn derbyn cyllid cymunedol sy鈥檔 adlewyrchu eu blaenoriaethau lleol penodol. Ni all datblygwyr gyflwyno dull strategol yn unig. Anogir ymagwedd ddeuol o fuddion strategol a lleol.
• Ymgysylltu 芒 chymunedau a nodir drwy鈥檙 broses gynllunio. Mae gan ddatblygwyr fesurau eisoes yn bodoli i adnabod y gymuned leol i ymgysylltu 芒 hi ar gynigion prosiect. Dylai datblygwyr ddefnyddio鈥檙 mesurau hyn fel man cychwyn i adnabod y gymuned leol a allai fod yn gymwys ar gyfer cronfeydd cymunedol.
• Nifer y cymunedau ar hyd y llwybr. Gall prosiectau gwmpasu pellteroedd hir a rhychwantu sawl rhanbarth. Dylai datblygwyr fod yn ymwybodol o nifer y cymunedau ar hyd llinell y llwybr, ac y gall y diffiniad lleol o gymuned fod yn wahanol i鈥檙 naill a鈥檙 llall. Fodd bynnag, ar gyfer prosiectau unigol, y datblygwr sydd yn y sefyllfa orau i benderfynu a fyddai ymagwedd gyson at bellter yn decach ac yn haws ei deall.
• Dod o hyd i鈥檙 cydbwysedd cywir. Mae angen i鈥檙 datblygwr ystyried y cydbwysedd cywir rhwng maint yr ardal fudd a鈥檙 swm o arian sydd ar gael er mwyn osgoi gosod yr ardal yn rhy eang neu鈥檔 rhy gyfyng.
• Gwrando ar adborth. Dylai datblygwyr ymgynghori 芒 rhanddeiliaid cymunedol ar eu barn ar sut y caiff y 鈥済ymuned鈥� ei diffinio a dylid defnyddio鈥檙 adborth hwn i hysbysu鈥檙 ardal sy鈥檔 gymwys ar gyfer buddion.
• Defnyddio ffiniau gweinyddol presennol. Yn gyffredinol, mae rhanddeiliaid lleol yn deall y rhain yn dda a gallent fod yn fan cychwyn rhesymol, er y bydd angen ystyried amrywiaeth o ffactorau eraill.
• Ystyried a oes grwpiau perthnasol ychydig y tu allan i鈥檙 ffin. Mewn rhai achosion, bydd cymunedau yn pontio ffiniau gweinyddol lleol. Dylai datblygwyr osgoi penderfyniadau ynghylch ffiniau sy鈥檔 golygu bod rhan o鈥檙 gymuned yn teimlo 鈥榯orri i ffwrdd鈥� neu wedi鈥檌 hallg谩u鈥檔 fympwyol.

Cydlynu 芒 datblygwyr a chymunedau eraill

Mae鈥檔 bosibl y bydd prosiectau trawsyrru eraill yn cael eu datblygu yn yr ardaloedd a nodir. Rydym yn annog datblygwyr a chymunedau i ystyried a yw ymagwedd gydlynedig at gronfeydd cymunedol, neu hyd yn oed-gydgyllido prosiectau neu fuddsoddiadau penodol, yn gallu bod yn fwy effeithiol neu fuddiol i鈥檙 ardal leol i alluogi effaith helaethach.

6. Deall dewisiadau cymunedol

Bydd cronfeydd cymunedol yn fwy llwyddiannus os oes gweledigaeth gyt没n a set o flaenoriaethau ar gyfer cymunedau sy鈥檔 llywio鈥檙 cronfeydd cymunedol a ddarperir. Disgwylir felly i鈥檙 datblygwr ddatblygu dealltwriaeth o ddewisiadau a blaenoriaethau cymunedau a sicrhau bod y buddion a ddarperir yn adlewyrchu hyn. Gall y broses hon edrych yn wahanol ar draws gwahanol gymunedau.

Er enghraifft:

• Cynlluniau cymunedol presennol. Dylai datblygwyr ystyried ariannu (neu gyfrannu cyllid) tuag at brosiectau a nodir mewn cynlluniau cymunedol presennol, neu gynlluniau a strategaethau eraill o dan deitlau gwahanol, sy鈥檔 nodi dyheadau鈥檙 gymuned leol ar gyfer eu hardal. Yn gyffredinol, mae cynllun cymunedol yn amlinellu鈥檙 hyn yr hoffai cymunedau ei weld yn cael ei newid neu ei wella yn eu hardal, gan nodi nodau a chamau gweithredu tymor byr, yn ogystal 芒 gweledigaeth hirdymor.
• Datblygu cynllun cymunedol newydd ^{[footnote 12]}. Lle mae cynghorau plwyf, cymuned a/neu dref yn bresennol, gallant weithredu fel cyfrwng i ddatblygu cynllun cymunedol neu ddogfen debyg. Gall y datblygwr gomisiynu sefydliad trydydd parti i gefnogi cymunedau i greu cynlluniau cymunedol. Efallai y bydd rhai cymunedau yn penderfynu arwain ar ddatblygu eu cynllun cymunedol eu hunain.
• Dulliau gwahanol o ddeall blaenoriaethau cymunedau. Nid datblygu cynllun cymunedol yw鈥檙 unig ddull o ddeall blaenoriaethau cymunedau ac rydym yn annog datblygwyr a chymunedau i fod yn hyblyg ac arloesol yn eu hymagwedd at gasglu safbwyntiau orau.
• Cydlynu ar draws cymunedau. Lle bo prosiect yn llinell drawsyrru a fydd yn mynd trwy neu鈥檔 agos at nifer o gymunedau, bydd angen i鈥檙 datblygwr ddwyn ynghyd safbwyntiau gwahanol gymunedau ac efallai y bydd angen iddo hefyd fabwysiadu ymagwedd fwy strategol. Rydym yn awyddus i sicrhau nad yw cynnydd yn cael ei rwystro gan gynlluniau a dyheadau sy鈥檔 cystadlu 芒鈥檌 gilydd. Dylai pob parti gydweithio鈥檔 adeiladol, ac ni ddylai integreiddio safbwyntiau cymunedau lluosog ddod yn ymarfer anghymesur.

Dylai pob parti fod yn ymwybodol y bydd angen amser ar y gymuned i ddatblygu a chytuno ar eu cynllun. mae鈥檔 rhaid i ddatblygwyr sicrhau bod cyfle teg i gynllun cymunedol gael ei ddatblygu (lle nad oes un yn bodoli) a/neu ei ddiweddaru, i fwydo i mewn i鈥檙 broses gwneud penderfyniadau.

Beth allai cymunedau ei gyflawni gyda鈥檙 cyllid?

Nid yw鈥檙 canllawiau hyn yn rhagnodi ar beth y dylid gwario arian cymunedol, gan y bydd gan bob cymuned ei blaenoriaethau unigol ei hun. Yn seiliedig ar ymchwil ac adborth a dderbyniwyd, gallai defnyddiau posibl ar gyfer cronfeydd cymunedol gynnwys y canlynol:

• Cefnogi鈥檙 gymuned i fynd i鈥檙 afael 芒 thlodi tanwydd, er enghraifft drwy ariannu gwelliannau effeithlonrwydd ynni i aelwydydd ar incwm isel neu aelwydydd mewn tlodi tanwydd (gweler yr astudiaeth achos ar dudalen 22).
• Buddsoddiad uniongyrchol mewn asedau cymdeithasol newydd neu well, gwasanaethau i鈥檙 cyhoedd a/neu ffyniant economaidd hirdymor, gan gynnwys (ond heb fod yn gyfyngedig i) addysg, trafnidiaeth, twristiaeth, gwella鈥檙 amgylchedd, llesiant a chyfleusterau hamdden.
• Cefnogi鈥檙 gymuned 芒鈥檙 trawsnewidiad sero net, trwy brosiectau megis trosglwyddo o wresogi olew a buddsoddi mewn cynhyrchu ynni carbon isel lleol, sy鈥檔 eiddo i鈥檙 gymuned.
• Mentrau allgymorth a chyfleoedd hyfforddi. Gallai hyn gynnwys cefnogi ysgolion a cholegau lleol 芒 diwrnodau mewnwelediad i feithrin diddordeb myfyrwyr mewn pynciau STEM ^{[footnote 13]} a darparu cyfleoedd i ddatblygu sgiliau.
• Helpu i wella鈥檙 amgylchedd naturiol lleol, gan gynnwys blaenoriaethau a nodir mewn strategaeth adfer natur leol ^{[footnote 14]}, er enghraifft drwy wella parciau lleol a chynyddu bioamrywiaeth mewn mannau cymunedol, gerddi cymunedol, prosiectau bywyd gwyllt at ddefnydd hamdden neu addysgol a llwybrau natur cymunedol.
• Buddsoddiad i wella seilwaith lleol a rennir megis canolfannau iechyd (gweler yr astudiaeth achos ar dudalen 22).
• Adeiladu cymuned gryfach a mwy cynhwysol sy鈥檔 canolbwyntio ar gefnogi grwpiau mwy agored i niwed, er enghraifft trwy gefnogi prosiectau sgiliau digidol a chynhwysiant, neu fuddsoddi mewn gwelliannau mynediad di-ris i gyfleusterau lleol.
• Cefnogi鈥檙 economi leol a sgiliau, er enghraifft trwy gyfleoedd hyfforddi.
• Darparu cyfleoedd i genedlaethau鈥檙 dyfodol, er enghraifft drwy adeiladu neu wella cyfleusterau ar gyfer pobl ifanc.
• Cefnogi cryfderau ac asedau lleol, megis twristiaeth, y celfyddydau, diwylliant a threftadaeth leol.

Er mwyn sicrhau etifeddiaeth barhaus, dylai鈥檙 datblygwr a鈥檙 gymuned ystyried blaenoriaethu buddion sy鈥檔 cael effaith barhaol yn yr ardal leol ac ystyried a oes angen cyllid ar gyfer rheoli a chynnal a chadw parhaus y prosiectau a gyflawnir.

Sut y gellir dosbarthu arian

Gall y ffordd y gellir darparu cyllid i ddarparu gwahanol fathau o gronfeydd cymunedol amrywio ond rydym yn rhagweld y byddant yn debygol o ddisgyn i un o鈥檙 categor茂au canlynol:

• Mynediad i gynlluniau grant cymunedol. Gall gweinyddwyr sefydlu proses lle gall grwpiau cymunedol wneud cais am gyllid ar gyfer prosiectau. Os defnyddir proses gwneud cais am grant, dylai鈥檙 gymuned a鈥檙 datblygwr barhau i fod yn rhagweithiol wrth nodi cyfleoedd ar gyfer cydariannu neu gydweithio rhwng sefydliadau nad ydynt o bosibl yn cael eu nodi鈥檔 gyffredin drwy broses ymgeisio am grant.
• Buddsoddiad uniongyrchol. Gellid darparu arian cymunedol ar ffurf darparu cyllid yn uniongyrchol i grwpiau cymunedol i benderfynu sut y caiff cyllid ei wario yn yr ardal leol.

Lle bydd arian cymunedol yn cael ei ddarparu ar ffurf hyfforddiant a datblygu sgiliau, mae鈥檔 ofynnol i鈥檙 datblygwr esbonio sut mae鈥檙 buddion hynny yn ychwanegol at yr hyn y byddai wedi鈥檌 gyflawni yn ystod busnes arferol. Ar gyfer Perchenogion Trawsyrru, a datblygwyr asedau PTA ^{[footnote 15]}, bydd Ofgem yn parhau i adolygu a yw鈥檙 cynigion yn gronfeydd cymunedol neu a oes pryderon ynghylch ychwanegedd.

7. Termau allweddol

Cymuned

Yng nghyd-destun y canllawiau hyn, mae鈥檙 gymuned fel arfer yn cyfeirio at grwpiau o bobl sy鈥檔 rhannu鈥檔 gyffredin y man lle maent yn byw, yn gweithio, yn ymweld neu fel arall yn treulio cyfran sylweddol o鈥檜 hamser. Fodd bynnag, cydnabyddir y gellir dehongli鈥檙 diffiniad o gymuned yn wahanol o鈥檌 gymhwyso mewn cyd-destun strategol.

Datblygwr prosiect trosglwyddo

Yn y ddogfen ganllaw hon rydym yn defnyddio鈥檙 term 鈥渄atblygwr鈥� i gyfeirio at y Perchnogion Trawsyrru sy鈥檔 berchen ar y rhwydweithiau trawsyrru ar y tir sy鈥檔 ffurfio鈥檙 System Drawsyrru Genedlaethol ym Mhrydain Fawr ac yn eu gweithredu, ac at ddatblygwyr seilwaith trawsyrru ar y tir sy鈥檔 gysylltiedig 芒 ffermydd gwynt ar y m么r newydd, a rhyng-gysylltwyr, lle mae鈥檙 asedau trawsyrru ar y tir newydd yn cysylltu鈥檙 prosiectau hynny 芒鈥檙 System Drawsyrru Genedlaethol.

Mae鈥檙 Perchenogion Trawsyrru yn gyfrifol am fod yn berchen ar, a gweithredu鈥檙 rhwydweithiau trawsyrru trydan foltedd uchel sydd eu hangen i symud trydan a gynhyrchir o ffermydd gwynt a ffynonellau p诺er eraill ledled y wlad.

Ehangiadau

Ehangu neu ymestyn y seilwaith trawsyrru trydanol presennol i ateb y galw cynyddol am drydan neu gefnogi cysylltiadau newydd. Gall ehangiadau gynnwys ychwanegu is-orsafoedd newydd, cynyddu capasiti llwybrau trawsyrru, neu ymestyn llinellau uwchben neu geblau tanddaearol i wasanaethu ardaloedd neu ddatblygiadau newydd.

Eilyddion

Y broses o ddileu ac amnewid seilwaith trawsyrru trydanol presennol, megis llinellau uwchben, ceblau, neu is-orsafoedd, gydag offer newydd, modern.

Gorsaf newid

Mae gorsaf newid yn cysylltu ac yn llwybro llinellau trawsyrru neu ddosbarthu heb newid lefelau foltedd, yn wahanol i is-orsafoedd. Prif bwrpas gorsaf newid yw rheoli llif trydan, ynysu rhannau o鈥檙 grid ar gyfer cynnal a chadw, ac amddiffyn y system rhag diffygion.

Gorsaf trawsnewid

Mae gorsaf drawsnewid yn elfen allweddol o rwydwaith trawsyrru trydan. Mae鈥檔 gyfrifol am drosi cerrynt eiledol (CE) i gerrynt uniongyrchol (CU), neu i鈥檙 gwrthwyneb, gan hwyluso trosglwyddo trydan pellter hir yn effeithlon.

Gwyriadau

Ailgyfeirio seilwaith trawsyrru trydan presennol i gynnwys newidiadau mewn defnydd tir, datblygiadau newydd, neu bryderon amgylcheddol.

Is-orsaf

Mae is-orsafoedd yn trosi trydan i wahanol folteddau, gan ei rampio i fyny fel y gellir ei drawsyrru鈥檔 ddiogel ac yn effeithlon ar draws ein rhwydwaith trawsyrru, a鈥檌 gamu i lawr eto cyn iddo gael ei ddosbarthu i gartrefi, busnesau ac adeiladau. Mae trydan yn cael ei ollwng o orsaf b诺er ar foltedd isel (tua 10kV 鈥� 30 kV). Er mwyn lleihau鈥檙 gyfradd colli p诺er, mae鈥檙 trydan yn mynd i mewn i is-orsaf lle mae鈥檔 mynd trwy drawsnewidydd 鈥榗am-i-fyny鈥� sy鈥檔 cynyddu鈥檙 foltedd hyd at 400kV cyn iddo basio o amgylch y wlad ar linellau trawsyrru uwchben.

Er mwyn dosbarthu trydan i gartrefi a busnesau ar foltedd is, mae鈥檙 p诺er yn cael ei fwydo trwy drawsnewidydd 鈥榗am-i-lawr鈥� mewn is-orsaf arall sy鈥檔 cysylltu鈥檙 llinell drawsyrru 芒鈥檙 rhwydwaith trydan lleol.

Llinell drosglwyddo

Mae llinell drawsyrru yn llinell uwchben neu o dan y ddaear sy鈥檔 cludo trydan o un pwynt i鈥檙 llall ar y grid trydan dros bellteroedd maith ledled y wlad. Cefnogir llinellau uwchben yn strwythurol gan dyrau trawsyrru trydan, y cyfeirir atynt weithiau fel peilonau. Mae llinell drawsyrru yn cludo trydan ar foltedd uchel (hyd at 400kV) i leihau cyfradd colli ynni wrth i鈥檙 p诺er deithio o amgylch y system cyn iddo gael ei drawsnewid i foltedd gwahanol gan is-orsaf.

Llywodraeth leol

Mae hyn yn cynnwys cynghorau sir, cynghorau dosbarth, bwrdeistref neu ddinas, awdurdodau unedol mewn ardaloedd sirol, bwrdeistrefi Llundain, bwrdeistrefi metropolitan, cynghorau plwyf, cymuned a thref yn Lloegr, yn ogystal ag awdurdodau lleol yng Nghymru a鈥檙 Alban.

Mae rhagor o wybodaeth am y gwahanol haenau o lywodraeth leol ar draws Cymru, Lloegr a鈥檙 Alban ar gael ar-lein yn:

• 51茶馆: Understand how your council works

Perchennog Darlledu Mewn Perchnogaeth Gystadleuol (PTGB)

Mae PTGB yn berchennog trawsyrru a benodwyd yn gystadleuol. O dan drefn gystadleuol arfaethedig Ofgem, bydd y PTGB yn cael trwydded i berchenogi a gweithredu asedau trawsyrru ar y tir ar sail tendro cystadleuol.

Perchnogion Trawsyrru Alltraeth (PTAau)

Mae PTAaun yn cyfeirio at yr endidau sy鈥檔 gyfrifol am fod yn berchen ar systemau trawsyrru trydan ar y m么r sy鈥檔 cysylltu ffermydd gwynt ar y m么r 芒鈥檙 system gwregysau ar y tir.

Rhyng-gysylltydd

Ceblau foltedd uchel yw rhyng-gysylltwyr trydan sy鈥檔 galluogi masnachu trydan rhwng gwledydd cysylltu. Yn y DU, mae rhyng-gysylltwyr trydan yn elfen gynyddol bwysig o鈥檙 system drydan, gyda rhyng-gysylltwyr yn helpu i gydbwyso鈥檙 grid trwy fewnforio trydan ar adegau o alw uchel neu gynhyrchu llai yn y cartref ac allforio trydan dros ben pan fo鈥檙 galw鈥檔 is. Mae hyn hefyd yn helpu i gydbwyso cyfnodau o gynhyrchu uchel neu isel o ffynonellau adnewyddadwy ysbeidiol sy鈥檔 dibynnu鈥檔 arbennig ar y tywydd, megis ynni gwynt a solar.

Uwchraddiadau

Mae rhannau o lwybrau trawsyrru presennol y mae angen uwchraddio eu foltedd ac sydd wedi鈥檜 sgrinio fel rhai sydd ag angen Asesiad Effaith Amgylcheddol a phrosiectau estyn is-orsaf sy鈥檔 cynyddu 么l troed is-orsaf bresennol y tu hwnt i鈥檙 ffin wreiddiol o leiaf un hectar yn cael eu dosbarthu fel prosiectau uwchraddio cymwys at ddibenion y canllawiau hyn.