51茶馆

Cyflwyniad

Mae鈥檙 Swyddfa Gartref yn ddiolchgar i鈥檙 Comisiynydd Cam-drin Domestig (DAC) am gyhoeddi ei hadroddiad: 鈥楥lytwaith o Ddarpariaeth: sut i ddiwallu anghenion dioddefwyr a goroeswyr ar draws Cymru a Lloegr鈥�, a鈥檙 ymdrech mae t卯m y Comisiynydd a phartneriaid allanol wedi gwneud i ymchwilio i鈥檙 mater hwn.

Mae cam-drin domestig yn annioddefol, weithiau鈥檔 angheuol, ac yn llawer rhy gyffredin. Mae鈥檙 niferoedd yn uchel: yn effeithio ar 2.4 miliwn o oedolion bob blwyddyn. Mae鈥檔 niwed uchel; mae un o bob pum dynladdiad yn ddynladdiad domestig. Ac mae鈥檔 gost uchel; amcangyfrifir bod costau cymdeithasol ac economaidd cam-drin domestig oddeutu 拢78 biliwn (prisiau 2022/23) dros gyfnod o dair blynedd ar gyfartaledd o gamdriniaeth.

Mae鈥檙 Llywodraeth yn parhau i fod yn ymrwymedig i gefnogi holl ddioddefwyr cam-drin domestig, ni waeth ble maent yn byw. Nod yr adroddiad 鈥楥lytwaith o Ddarpariaeth: sut i ddiwallu anghenion dioddefwyr a goroeswyr ar draws Cymru a Lloegr鈥� yw gwella dealltwriaeth o ba wasanaethau sydd ar waith, i bwy, a lle maen nhw wedi鈥檜 lleoli er mwyn amlygu bylchau presennol yn y gwasanaethau a ddarperir.

Mae鈥檙 adroddiad yn cyffwrdd ar faterion eang sy鈥檔 ymwneud 芒 darparu gwasanaethau cam-drin domestig. Mae hyn yn cynnwys y cyllid sydd ar gael ar gyfer gwasanaethau cam- drin domestig, darparu gwasanaethau arbenigol gan gynnwys i鈥檙 rhai sy鈥檔 wynebu anfantais luosog a chynyddu ymwybyddiaeth ac allgymorth y gwasanaethau cymorth sydd eisoes ar gael.

Rydym eisoes yn bwrw ymlaen 芒 gwaith sy鈥檔 cefnogi dioddefwyr y troseddau ofnadwy hyn. Mae hyn yn cynnwys gweithredu ymrwymiadau yn y gyda buddsoddiad o 拢140 miliwn i gefnogi dioddefwyr, y mae lleiafswm o 拢47 miliwn ohono wedi鈥檌 glustnodi ar gyfer gwasanaethau dioddefwyr dros dair blynedd.

Fel y nodir yn y Cynllun Mynd i鈥檙 Afael 芒 Cham-drin Domestig a gyhoeddwyd ym mis Mawrth 2022, byddwn yn defnyddio canlyniadau ymarfer mapio鈥檙 Comisiynydd Cam-drin Domestig o wasanaethau ledled Cymru a Lloegr i nodi bylchau a thargedu cyllid llywodraeth ganolog yn well at wasanaethau lleol. Rydym eisoes wedi cyhoeddi fersiwn wedi鈥檌 diweddaru o鈥檙 Datganiad Disgwyliadau Cenedlaethol a Phecyn Cymorth Comisiynu VAWG sy鈥檔 cyd-fynd 芒鈥檙 rhain sy鈥檔 ceisio darparu canllawiau clir a chyson i ardaloedd lleol ar sut i gomisiynu gwasanaethau cymorth effeithiol i ddioddefwyr trais yn erbyn menywod a merched.

Fe wnaethom hefyd gyhoeddi鈥檙 Strategaeth Ariannu Dioddefwyr ym mis Mai 2022, sy鈥檔 nodi fframwaith a fydd yn gwella鈥檙 ffordd yr ydym yn ariannu gwasanaethau cymorth i ddioddefwyr ar draws y llywodraeth, gan geisio alinio a chydgysylltu cyllid yn well er mwyn galluogi dioddefwyr i gael y cymorth sydd ei angen arnynt.

Fe wnaeth y Comisiynydd Cam-drin Domestig 26 o argymhellion yn ei hadroddiad. Mae鈥檙 Llywodraeth wedi derbyn neu dderbyn yn rhannol 17 o argymhellion. Ni dderbyniwyd 5. Mae pedwar argymhelliad ychwanegol wedi鈥檜 hanelu at y rhai sy鈥檔 comisiynu gwasanaethau lleol. Lle nad yw鈥檙 Llywodraeth wedi derbyn argymhelliad, nid ydym o reidrwydd yn anghytuno, ond bod y Llywodraeth yn cyflawni amcanion yr argymhellion hyn trwy ddefnyddio ymyriadau a ffrydiau ariannu eraill. Lle mae hyn yn wir, rydym wedi egluro鈥檙 rhesymeg yn glir.

Llywodraeth Cymru

Mae adran 16 o Ddeddf Cam-drin Domestig 2021 yn gosod dyletswydd statudol ar Lywodraeth y DU i ymateb i adroddiad gan y Comisiynydd Cam-drin Domestig a gyhoeddwyd o dan adran 8 o鈥檙 Ddeddf. Nid yw鈥檙 Ddyletswydd hon yn berthnasol i Lywodraeth Cymru ac felly Llywodraeth y DU sy鈥檔 cyhoeddi鈥檙 ymateb hwn. Mae gwasanaethau ar gyfer Trais yn erbyn Menywod, Cam-drin Domestig a Thrais Rhywiol (VAWDASV) wedi鈥檜 datganoli i Gymru o dan Ddeddf Trais yn erbyn Menywod, Cam-drin Domestig a Thrais Rhywiol (Cymru) 2015. Mae gan Weinidogion Cymru bwerau i ddarparu cyllid ac ymhellach, i arfer swyddogaethau gweinidogol gweithredol mewn perthynas 芒 materion o fewn cymhwysedd datganoledig dan Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006. Fodd bynnag, byddwn yn parhau i weithio鈥檔 agos gyda Llywodraeth Cymru ar unrhyw feysydd sy鈥檔 gorgyffwrdd wrth i ni weithredu ein Cynllun Mynd i鈥檙 Afael 芒 Cham-drin Domestig a Mynd 芒鈥檔 Strategaeth Mynd i鈥檙 Afael 芒 VAWG. Dylai cyrff datganoledig a sefydliadau lleol yng Nghymru gyfeirio at ganllawiau statudol sy鈥檔 gysylltiedig 芒 Deddf 2015, yn ogystal 芒鈥檙 pecyn cymorth ar gyfer comisiynu gwasanaethau o鈥檙 fath yng Nghymru.

Cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ei Strategaeth Genedlaethol VAWDASV ddiweddaraf ym mis Mai 2022. Mae鈥檙 Strategaeth yn nodi鈥檙 amcanion trosfwaol y bydd Llywodraeth Cymru yn eu cyflawni mewn partneriaeth 芒 rhanddeiliaid i fwrw ymlaen 芒 diben Deddf Trais yn erbyn Menywod, Cam-drin Domestig a Thrais Rhywiol (Cymru) 2015. Bydd y strategaeth yn cael ei gweithredu trwy ddull glasbrint sy鈥檔 gweld cydweithio rhwng sefydliadau datganoledig a rhai heb eu datganoli yn ogystal 芒鈥檙 sector arbenigol. Bydd gwaith ar gyflawni鈥檙 Strategaeth yn cyd-fynd 芒 Rhaglen Lywodraethu Llywodraeth Cymru, gyda ffrydiau gwaith ar gyfer aflonyddu ar y stryd a diogelwch mewn mannau cyhoeddus; aflonyddu yn y gweithle; mynd i鈥檙 afael 芒 chyflawniadau; comisiynu cynaliadwy, plant a phobl ifanc a phobl h欧n yn ogystal 芒 Phanel Craffu a Chynnwys Goroeswyr ar wah芒n.

Bydd y gr诺p comisiynu cynaliadwy yn sicrhau sefydlogrwydd a chysondeb ar gyfer darparu gwasanaethau. Bydd hyn yn sicrhau, ni waeth ble mae dioddefwr, goroeswr neu gyflawnwr yn byw yng Nghymru, fod yn wasanaeth cyhoeddus ac arbenigol cryf yn barod i helpu. O dan adran 20 o Ddeddf VAWDASV 2015 mae Llywodraeth Cymru wedi penodi Cynghorwyr Cenedlaethol i gynghori a chynorthwyo Gweinidogion Cymru ar fynd ar drywydd pwrpas y Ddeddf: atal cam-drin ar sail rhyw gan gynnwys cam-drin domestig a thrais rhywiol ac amddiffyn a chefnogi dioddefwyr a goroeswyr.

Ymateb Llywodraeth y DU i argymhellion yn yr adroddiad

Gwasanaethau Cam-drin Domestig Arbenigol (Argymhelliad 1, 3 a 5)

Argymhelliad 1: Dylai鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder gyflwyno dyletswydd ar gomisiynwyr lleol i gydweithio i gomisiynu gwasanaethau cam-drin domestig arbenigol, cynnal asesiadau anghenion strategol ar y cyd, a dylai鈥檙 ddyletswydd hon gyd-fynd 芒 dyletswydd newydd ar lywodraeth ganolog i ddarparu cyllid i ddiwallu鈥檙 angen hwn yn ddigonol.

Mae鈥檙 Llywodraeth yn cydnabod gwerth fframwaith i ddod 芒 chomisiynwyr lleol ynghyd wrth gomisiynu gwasanaethau cymorth. Drwy鈥檙 Bil Dioddefwyr, byddwn yn cyflwyno dyletswydd ar gomisiynwyr lleol - sef, awdurdodau lleol, Comisiynwyr Heddlu a Throsedd (PCCau) a Byrddau Gofal Integredig (ICBs) 鈥� i gydweithio wrth gomisiynu gwasanaethau cymorth i ddioddefwyr cam-drin domestig, cam-drin rhywiol a thrais difrifol eraill. Rydym hefyd wedi cyhoeddi fersiynau wedi鈥檜 diweddaru o鈥檙 Datganiad Cenedlaethol o Ddisgwyliadau a鈥檙 Pecyn Cymorth Comisiynu VAWG sy鈥檔 cyd-fynd ag ef i ddarparu canllawiau clir a chyson i ardaloedd lleol ar sut i gomisiynu gwasanaethau cymorth effeithiol i ddioddefwyr trais yn erbyn menywod a merched, gan gynnwys cam-drin domestig. Mae鈥檙 dogfennau newydd yn rhoi pwyslais pellach ar bwysigrwydd comisiynu 鈥榞an ac ar gyfer鈥�^{[footnote 1]}听a gwasanaethau arbenigol ac ar weithio gyda sefydliadau VAWG arbenigol i ddeall pa wasanaethau sydd eu hangen ar lefel leol. Yn ogystal, mae Deddf yr Heddlu, Troseddu, Dedfrydu a Llysoedd 2022 yn darparu ar gyfer Dyletswydd Trais Difrifol er mwyn sicrhau bod awdurdodau penodedig ledled Cymru a Lloegr (gan gynnwys yr heddlu, gwasanaethau t芒n ac achub, iechyd, awdurdodau lleol, timau troseddau ieuenctid a gwasanaethau prawf) i weithio ar y cyd, rhannu data a gwybodaeth i roi strategaeth ar waith i atal a lleihau trais difrifol. Felly, credwn nad oes angen dyletswydd benodol mewn perthynas 芒 gwasanaethau cam-drin domestig arbenigol.

Mae asesiadau anghenion yn hanfodol i lywio penderfyniadau ar sut i gomisiynu gwasanaethau lleol, a dyna pam mae鈥檙 rhain yn rhan annatod o鈥檙 prosesau comisiynu presennol. Gallai gofyn am asesiadau anghenion strategol ar y cyd ar gyfer darparu gwasanaethau i ddioddefwyr troseddau arwain at weithgarwch dyblyg, ac er y bydd y ddyletswydd i gydweithio yn caniat谩u hyblygrwydd i gynnal y rhain os oes angen, nid ydym yn ystyried bod angen gofynion penodol.

Tra bod y Llywodraeth yn cydnabod bod y cyllid ar gyfer darparu gwasanaethau yn hanfodol, mae hyn yn cael sylw y tu allan i鈥檙 ddeddfwriaeth. Yn ddiweddar mae鈥檙 Llywodraeth wedi cynyddu cyllid aml-flwyddyn ar gyfer gwasanaethau dioddefwyr a ariennir gan CSP, sy鈥檔 cynnwys cymorth cam-drin domestig, i isafswm o 拢460 miliwn dros y tair blynedd nesaf (22/23 i 24/25 yn gynwysedig), a bydd cyllid GIG Lloegr ar gyfer cam- drin rhywiol a domestig yn cynyddu gydag 拢20 miliwn ychwanegol dros y tair blynedd nesaf, i fyny o 拢42 miliwn yn 2021/22.

Nod Strategaeth Ariannu Dioddefwyr yw hybu cydweithredu pellach drwy sefydlu bwrdd goruchwylio traws-lywodraethol, dan gadeiryddiaeth y Gweinidog Dioddefwyr. Bydd hyn yn dod ag adrannau a rhanddeiliaid allweddol ynghyd, gan gynnwys comisiynwyr a chynrychiolwyr y sector cymorth lle bo鈥檔 briodol, er mwyn sicrhau her a chydymffurfiad 芒鈥檙 Strategaeth hon.

Argymhelliad 3: Dylai鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder a鈥檙 Adran Iechyd, gan weithio鈥檔 agos 芒鈥檙 sector cam-drin domestig arbenigol a chyrff proffesiynol perthnasol, ddatblygu cynlluniau i fynd i鈥檙 afael 芒鈥檙 prinder cwnsela arbenigol a chymorth therapiwtig sydd ar gael i ddioddefwyr a goroeswyr, gan gynnwys plant.

Mae鈥檙 Adran Iechyd a Gofal Cymdeithasol (DHSC) drwy GIG Lloegr yn buddsoddi o leiaf 拢2.3 biliwn o gyllid ychwanegol y flwyddyn erbyn 2023-24 fel y bydd dwy filiwn yn fwy o bobl yn gallu cael cymorth iechyd meddwl. Roedd DHSC trwy GIG Lloegr hefyd wedi darparu 拢500 miliwn ychwanegol ar gyfer 2021/22. Roedd hyn yn cynnwys 拢110 miliwn i ehangu gwasanaethau iechyd meddwl i oedolion, gweithredu鈥檙 fframwaith iechyd meddwl cymunedol, buddsoddi mewn gwasanaethau argyfwng a pharhau i ddarparu llinellau cymorth iechyd meddwl brys 24/7, yn ogystal 芒 buddsoddiad ychwanegol mewn rhaglenni atal hunanladdiad

Mae鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder yn cynyddu鈥檙 cyllid ar gyfer gwasanaethau cymorth i ddioddefwyr a thystion i 拢192 miliwn y flwyddyn erbyn 24/25. Rydym wedi ymrwymo 拢154 miliwn o鈥檙 gyllideb hon bob blwyddyn ar sail aml-flwyddyn, a fydd yn caniat谩u i wasanaethau cymorth i ddioddefwyr, a鈥檙 rhai sy鈥檔 eu comisiynu, i feithrin gwydnwch mewn gwasanaethau gan sicrhau cysondeb yn y cymorth y mae dioddefwyr yn ei gael a bydd yn sicrhau bod cymorth o ansawdd uchel ar gael i ddioddefwyr pan fo angen. Gan gydnabod pa mor hanfodol yw cymorth wedi鈥檌 deilwra i ddioddefwyr cam-drin domestig, rydym yn darparu cyllid wedi鈥檌 glustnodi, a ddarperir drwy Gomisiynwyr yr Heddlu a Throseddu, ar gyfer gwasanaethau cymorth i ddioddefwyr cam-drin domestig lleol, gan gynnwys cwnsela a chymorth therapiwtig, a Chynghorwyr Trais Domestig Annibynnol (IDVAs).

Bydd y Llywodraeth yn parhau i ymgysylltu 芒鈥檙 sector a monitro鈥檙 gwasanaethau sy鈥檔 cael eu darparu ar gyfer dioddefwyr a goroeswyr cam-drin domestig gyda鈥檙 cyllid hwn, er mwyn ystyried a oes angen datblygu cynlluniau pellach.

Argymhelliad 5: Dylai鈥檙 Adran Addysg, gyda鈥檙 Swyddfa Gartref a鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder, gymryd camau i fynd i鈥檙 afael 芒鈥檙 diffyg cymorth arbenigol sydd ar gael i blant sy鈥檔 cael eu heffeithio gan gam-drin domestig.

Mae鈥檙 Llywodraeth yn cydnabod yn llawn yr effaith ddinistriol y gall cam-drin domestig ei chael ar blant a phobl ifanc. Mae Deddf Cam-drin Domestig 2021 yn cydnabod plant sy鈥檔 gweld, clywed, neu鈥檔 profi effeithiau cam-drin domestig, ac sy鈥檔 perthyn i鈥檙 sawl sy鈥檔 cyflawni鈥檙 drosedd neu鈥檙 dioddefwr, fel dioddefwyr cam-drin domestig yn eu rhinwedd eu hunain am y tro cyntaf.

Mae鈥檙 Swyddfa Gartref wedi mynd ati i gymryd camau i sicrhau bod cymorth arbenigol ar gael i blant sy鈥檔 cael eu heffeithio gan gam-drin domestig. Fel y cyhoeddwyd yn y Cynllun Mynd i鈥檙 Afael 芒 Cham-drin Domestig, rydym wedi cynyddu cyllid ar gyfer Cronfa Cam-drin Domestig (CADA) y Plant sy鈥檔 cael eu heffeithio gan Domestic Abuse ac wedi dyrannu hyd at 拢10.3 miliwn dros dair blynedd i sefydliadau sy鈥檔 darparu cymorth arbenigol i blant ledled Cymru a Lloegr. Bydd yr ymyriadau a ddarperir trwy鈥檙 cynllun hwn yn cynnwys cymorth uniongyrchol i blant a theuluoedd, cyflawni gwaith ataliol ac ymgysylltu 芒 sefydliadau 鈥榞an ac ar gyfer鈥�. Mae hyn yn adeiladu ar y mwy na 拢12 miliwn a ddarparwyd drwy Gronfa CADA ers 2018. Bydd gwerthusiad annibynnol o鈥檙 rhaglenni hefyd yn cael ei gynnal i asesu eu heffeithiolrwydd a chynyddu ein dealltwriaeth o鈥檙 hyn sy鈥檔 gweithio i gefnogi plant y mae cam-drin domestig yn effeithio arnynt.

Mae鈥檙 Swyddfa Gartref hefyd wedi buddsoddi yng nghynllun Operation Encompass, sy鈥檔 galluogi rhannu gwybodaeth rhwng yr heddlu ac ysgolion mewn achosion lle mae plentyn oedran ysgol wedi profi cam-drin domestig. Rydym yn ariannu Llinell Gymorth Athrawon genedlaethol ar hyn o bryd ar gyfer staff mewn lleoliadau addysg i geisio arweiniad ar gefnogi disgyblion y mae cam-drin domestig yn effeithio arnynt yn dilyn hysbysiad gan Operation Encompass.

Fel y nodir yn y Cynllun Mynd i鈥檙 Afael 芒 Cham-drin Domestig, er mwyn cryfhau鈥檙 ymateb diogelu ar gyfer plant sydd wedi profi cam-drin domestig, dyrannwyd cyllid i鈥檙 Swyddfa Gartref drwy Gronfa Canlyniadau a Rennir Trysorlys EF i adolygu ymateb cenedlaethol yr heddlu i blant sy鈥檔 profi cam-drin domestig, gwerthuso鈥檙 cynllun cyfredol Operation Encompass a threialu ymestyn y model i leoliadau blynyddoedd cynnar.

Mae cyllid yr Adran Ffyniant Bro, Tai a Chymunedau (DLUHC) a ddosbarthwyd i awdurdodau lleol ar gyfer darparu cymorth mewn llety diogel o dan Ddeddf Cam-drin Domestig 2021 yn cynnwys cymorth i blant yr effeithir arnynt gan gam-drin domestig mewn llety diogel. Hyd yn hyn, rydym wedi dyrannu 拢250 miliwn i awdurdodau lleol ar gyfer cyflawni eu dyletswyddau ym mhob un o 2021/22 a 2022/23 ac wedi cyhoeddi 拢257 miliwn pellach ar draws y ddwy flynedd nesaf.

Dylai comisiynwyr lleol eisoes fod yn ystyried darpariaeth arbenigol wedi鈥檌 theilwra ar gyfer plant sy鈥檔 ddioddefwyr cam-drin domestig wrth gomisiynu gwasanaethau cymorth i ddioddefwyr. Mae鈥檙 Datganiad Disgwyliadau Cenedlaethol a Phecyn Cymorth Comisiynu VAWG a gyhoeddwyd ym mis Mawrth 2022 yn rhoi canllawiau i ardaloedd lleol ar sut i gomisiynu gwasanaethau cymorth effeithiol i bob dioddefwr, gan gynnwys plant. Mae鈥檙 Canllawiau Statudol Cam-drin Domestig a gyhoeddwyd ym mis Gorffennaf 2022 hefyd yn darparu rhagor o wybodaeth am blant fel dioddefwyr, gan gynnwys am yr ymateb a鈥檙 mesurau ymyrraeth gynnar mewn lleoliadau addysg ac iechyd. Byddwn yn parhau i weithio ar y cyd 芒 chomisiynwyr lleol i ddeall a rhannu arferion gorau i wella鈥檙 gefnogaeth hon.

Mae ymateb aml-asiantaeth cryf i gam-drin domestig yn hanfodol. Mae鈥檙 Adran Addysg wedi darparu cyllid i a chomisiynu鈥檙 What Works for Early Intervention and Children鈥檚 Social Care (WWEICSC) i gryfhau ein dealltwriaeth o arferion lleol effeithiol i gefnogi plant a theuluoedd sy鈥檔 profi cam-drin domestig. Maent yn gweithio gyda phedwar gwasanaeth cam-drin domestig lleol i wella ein dealltwriaeth o鈥檙 cyd-destun aml-asiantaeth y mae鈥檙 gwasanaethau hyn yn gweithredu ynddo ac i ba raddau y mae gwasanaethau鈥檔 diwallu anghenion plant a theuluoedd. Bydd y gwaith yn archwilio dichonoldeb ar gyfer gwerthuso effaith ac unrhyw rwystrau i hyn.

Mae rhaglen Cryfhau Teuluoedd, Amddiffyn Plant (SFPC) gwerth 拢84 miliwn yr Adran Addysg (2019-2024) yn cefnogi pum awdurdod lleol i fabwysiadu model Diogelu Teulu Swydd Hertford. Mae Diogelu Teuluoedd yn ddull arloesol o ymdrin 芒 gofal cymdeithasol plant, sy鈥檔 canolbwyntio ar gefnogi teuluoedd sy鈥檔 wynebu heriau cam-drin domestig, camddefnyddio sylweddau a/neu salwch meddwl. Mae gwerthusiadau cynnar o鈥檙 model yn dangos ei fod yn lleihau鈥檔 ddiogel nifer y plant sy鈥檔 mynd i ofal a/neu sydd angen gwasanaethau statudol.^{[footnote 2]}.

Mae Diogelu Teuluoedd yn cynnwys timau amlddisgyblaethol o weithwyr arbenigol oedolion sy鈥檔 helpu i fynd i鈥檙 afael ag anghenion y teulu cyfan. Mae鈥檙 timau hyn yn cynnwys gweithwyr Goroeswyr Cam-drin Domestig, gweithwyr Cyflawnwyr Cam-drin Domestig a gweithwyr Iechyd Meddwl, sydd i gyd yn gweithio gyda theuluoedd mewn ffordd sy鈥檔 seiliedig ar gryfderau i adeiladu cynllun cynaliadwy ar gyfer newid. Mae gweithwyr proffesiynol Diogelu Teuluoedd yn gweithio gyda鈥檌 gilydd i rannu eu harbenigedd, i gefnogi gwneud penderfyniadau mewn perthynas 芒 lles plant, a chynghori ar driniaeth neu gynlluniau gofal i rieni鈥檙 plant.

Mae鈥檙 modelau Cryfhau Teuluoedd, gan gynnwys Diogelu Teuluol, yn cael eu gwerthuso gan What Works for Early Intervention and Children鈥檚 Social Care (WWEICSC). Disgwylir adroddiadau gwerthuso terfynol yn 2026.

Monitro galw (Argymhelliad 2, 4 a 6)

Argymhelliad 2: O ystyried cyfyngiadau鈥檙 dystiolaeth bresennol, dylai鈥檙 Llywodraeth, gan gynnwys Trysorlys Ei Fawrhydi, ddatblygu鈥檙 dystiolaeth a鈥檙 data angenrheidiol i alluogi dadansoddiad cost a budd o ddarparu cymorth i ddioddefwyr a goroeswyr cam-drin domestig, gan gynnwys plant.

Mae鈥檙 Llywodraeth wedi ystyried yr argymhelliad hwn yn ofalus ac yn hapus i drafod canfyddiadau鈥檙 Comisiynydd Cam-drin Domestig gyda hi mewn mwy o fanylder yngl欧n 芒 bylchau tystiolaeth posib.

Mae鈥檙 Llywodraeth wedi cymryd camau i wella鈥檙 sylfaen dystiolaeth ar wasanaethau cymorth i ddioddefwyr a goroeswyr cam-drin domestig.

Fel y nodir uchod, mae鈥檙 Swyddfa Gartref wedi cynyddu cyllid ar gyfer Cronfa CADA ac wedi dyrannu hyd at 拢10.3 miliwn dros dair blynedd i sefydliadau sy鈥檔 darparu cymorth arbenigol i blant ledled Cymru a Lloegr. Bydd gwerthusiad annibynnol o鈥檙 rhaglenni hefyd yn cael ei gynnal i asesu eu heffeithiolrwydd a chynyddu ein dealltwriaeth o鈥檙 hyn sy鈥檔 gweithio i gefnogi plant y mae cam-drin domestig yn effeithio arnynt.

Argymhelliad 4: Dylai鈥檙 Adran Ffyniant Bro, Tai a Chymunedau gynnwys yr effaith ar wasanaethau yn y gymuned yn eu gwerthusiad o Ran 4 o鈥檙 Ddeddf Cam-drin Domestig.

Bydd yr effaith ar wasanaethau yn y gymuned yn cael ei gynnwys yn ein gwerthusiad o Ran 4 o鈥檙 Ddeddf Cam-drin Domestig.

Argymhelliad 6: Dylai鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder chwarae rhan gryfach wrth fonitro鈥檙 galw ar wasanaethau yn genedlaethol, er mwyn asesu llwyddiant y Strategaeth Ariannu Dioddefwyr a鈥檙 Cynllun Cam-drin Domestig.

Mae鈥檔 bwysig bod y Llywodraeth yn monitro鈥檙 galw ar wasanaethau cymorth, ar lefel genedlaethol a lleol. Fel rhan o鈥檙 Strategaeth Ariannu Dioddefwyr, sefydlwyd set graidd o fetrigau a chanlyniadau yr ydym yn annog pob comisiynydd sy鈥檔 cael cyllid gan y Llywodraeth i鈥檞 casglu o鈥檜 gwasanaethau a gomisiynir; bydd hyn yn cynnwys grantiau a gyhoeddwyd gan y Swyddfa Gartref mewn perthynas ag ymrwymiadau鈥檙 Cynllun Mynd i鈥檙 Afael 芒 Cham-drin Domestig. Mae鈥檙 metrigau hyn yn cynnwys data atgyfeiriadau craidd, sydd eisoes yn ofynnol gan Gomisiynwyr yr Heddlu a Throseddu, fel y gallwn barhau i fonitro faint o ddioddefwyr sy鈥檔 cael eu cefnogi, a lle mae鈥檙 galw am wasanaethau ar gynnydd.

Byddwn yn parhau i weithio鈥檔 agos gyda chomisiynwyr lleol i sicrhau ein bod yn derbyn y wybodaeth ddiweddaraf am y galw am wasanaethau ar lefel leol a byddwn yn gweithio gydag Adrannau eraill y Llywodraeth i sicrhau bod y metrigau a鈥檙 canlyniadau hyn yn cael eu hymgorffori mewn gwasanaethau a gomisiynir. Byddwn hefyd yn sefydlu gr诺p goruchwylio Gweinidogion i oruchwylio gweithredu鈥檙 Strategaeth Ariannu Dioddefwyr, gan gynnwys monitro鈥檙 data a gawn ac effaith y galw ar wasanaethau cenedlaethol a lleol.

Bydd hyn yn dod ag adrannau a rhanddeiliaid allweddol ynghyd, gan gynnwys comisiynwyr a chynrychiolwyr y sector cymorth.

Ymyriadau Cyflawnwyr (Argymhelliad 7)

Argymhelliad 7: Dylid cynyddu鈥檙 cyllid ar gyfer ymyriadau newid ymddygiad ar gyfer y rhai sy鈥檔 cyflawni cam-drin domestig.

Dros y tair blynedd diwethaf, rydym wedi bod yn buddsoddi mewn cynyddu argaeledd ymyriadau ar gyfer cyflawnwyr cam-drin domestig, gan gynnwys newid ymddygiad a rhaglenni stelcian, ac ehangu prosiectau fel Drive. Roedd ein buddsoddiad cychwynnol ar gyfer ymyriadau ychydig dros 拢7m a dyma鈥檙 tro cyntaf i gronfa bwrpasol fod wedi鈥檌 sefydlu ar gyfer gwaith o鈥檙 math hwn.

Mae tystiolaeth addawol i awgrymu y gall gwaith gyda chyflawnwyr wneud gwahaniaeth o ran lleihau amlder neu ddifrifoldeb y cam-drin. Gwyddom hefyd fod buddsoddiad parhaus yn y maes hwn mor bwysig i wella ein dealltwriaeth o sut i atal unigolion rhag aildroseddu. Yn y Cynllun Mynd i鈥檙 Afael 芒 Cham-drin Domestig rydym wedi ymrwymo i 拢75m dros dair blynedd a fydd yn helpu i ariannu ymyriadau, gwerthusiadau ac ymchwil pellach i gyflawnwyr. O hyn, yn ddiweddar lansiwyd cronfa ymyrryd newydd i droseddwyr gennym gyda chyfanswm cyllideb o 拢36,290,000 dros ddwy flynedd.

Rydym yn cytuno鈥檔 llwyr yr eir i鈥檙 afael yn uniongyrchol ag ymddygiad camdriniol mewn ffordd sy鈥檔 rhoi blaenoriaeth i ddiogelwch y rhai y maent yn eu cam-drin a鈥檜 plant. Dyna pam, ar y cyd 芒 Phrifysgol Durham, y gwnaethom ddatblygu set o safonau sy鈥檔 nodi ein disgwyliadau sylfaenol o ran ansawdd ar gyfer ymyriadau cyflawnwyr. Bydd Safonau鈥檙 Llywodraeth yn arf canllaw defnyddiol i鈥檙 rhai sy鈥檔 comisiynu鈥檙 gwasanaethau hyn. Byddwn yn gweithio鈥檔 agos gyda Chomisiynwyr Troseddau鈥檙 Heddlu i hyrwyddo鈥檙 defnydd o鈥檙 Safonau wrth gomisiynu ymyriadau cyflawnwyr.

Rydym hefyd yn ystyried ble y gall ein dull o adnabod ac ymateb i鈥檙 drwgweithredwyr mwyaf peryglus gael eu cryfhau. Yn y Cynllun Mynd i鈥檙 Afael 芒 Cham-drin Domestig rydym yn nodi ein bwriad i ystyried opsiynau cadarn ar gyfer gwella鈥檙 rheolaeth ar yr unigolion hyn er mwyn lleihau鈥檙 risg y maent yn ei achosi. Mae hyn yn cynnwys ymchwilio i opsiynau ar gyfer 鈥渃ofrestr鈥� cam-drin domestig ac archwilio sut y gall y defnydd arloesol o dechnoleg helpu i dargedu鈥檙 cyflawnwyr mwyaf niweidiol.

Cyllid (Argymhelliad 8)

Argymhelliad 8: Yn unol 芒鈥檙 ymrwymiad a wnaed yn y Cynllun Cam-drin Domestig, dylai鈥檙 Llywodraeth nodi sut y bydd yn defnyddio canlyniadau鈥檙 ymarfer mapio hwn i nodi bylchau a thargedu cyllid yn well i wasanaethau lleol.

Amlygodd y Cais am Dystiolaeth Trais yn Erbyn Menywod a Merched (VAWG), a lywiodd y Strategaeth Mynd i鈥檙 Afael 芒 VAWG (a gyhoeddwyd ym mis Gorffennaf 2021) a鈥檙 Cynllun Mynd i鈥檙 Afael 芒 Cham-drin Domestig (a gyhoeddwyd ym mis Mawrth 2022), pa mor bwysig yw cymorth wedi鈥檌 deilwra i ddioddefwyr. Roedd galwadau clir am well darpariaeth 鈥榞an ac ar gyfer鈥� wedi鈥檌 llywio gan drawma ac i gymorth gael ei deilwra i fathau penodol o VAWG (er enghraifft Anffurfio Organau Cenhedlu Benywaidd), neu grwpiau penodol o ddioddefwyr a goroeswyr (gan gynnwys y rhai sydd 芒 rhwystrau ychwanegol i gael mynediad at wasanaethau) i sicrhau eu bod yn gallu cael mynediad at gymorth priodol ac effeithiol.

Mae canfyddiadau ymarfer mapio鈥檙 Comisiynydd Cam-drin Domestig wedi amlygu ymhellach fylchau yn y gwasanaeth a ddarperir, yn enwedig ar gyfer cymorth arbenigol a 鈥榞an ac ar gyfer鈥�. Roedd canfyddiadau cynnar y Comisiynydd o鈥檙 ymarfer mapio, ochr yn ochr 芒鈥檙 Cais VAWG am Dystiolaeth, yn sail i gynllun Cronfa Gwasanaethau Arbenigol a Chymorth Trais yn Erbyn Menywod a Merched 2023-25 y Swyddfa Gartref a鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder a lansiwyd ym mis Tachwedd 2022. Bydd y Gronfa yn dyrannu dros 拢8.4 miliwn i 鈥榞an ac at gyfer鈥� gwasanaethau arbenigol dros ddwy flynedd, y mae鈥檙 mwyafrif ohono (hyd at 拢6 miliwn) wedi鈥檌 neilltuo ar gyfer gwasanaethau 鈥榞an ac ar gyfer鈥� yn unig.

Diben y gronfa yw meithrin capasiti a gallu mewn gwasanaethau 鈥榞an ac ar gyfer鈥� i gefnogi dioddefwyr a goroeswyr VAWG yn well, gan gynnwys trwy fuddsoddi mewn partneriaethau a gwella cyrhaeddiad daearyddol 鈥榞an ac ar gyfer鈥� a gwasanaethau arbenigol.

Gwahoddodd y Gronfa geisiadau gan y sector gwirfoddol a chymunedol, ar draws sefydliadau mwy a llai, ac yn benodol anogodd geisiadau consortiwm i alluogi sefydliadau llai i gael mynediad at gyllid lle na fyddent yn gymwys fel arall.

Byddwn yn parhau i ystyried yn ofalus ganfyddiadau鈥檙 ymarfer mapio wrth ddyrannu cyllid grant, ac wrth gomisiynu yn y dyfodol gyda鈥檙 bwriad o dargedu cyllid yn well ar gyfer gwasanaethau lleol.

Er mwyn caniat谩u i wasanaethau cymorth i ddioddefwyr, a鈥檙 rhai sy鈥檔 eu comisiynu, feithrin gwydnwch mewn gwasanaethau, gan sicrhau cysondeb yn y cymorth y mae dioddefwyr yn ei dderbyn, a bod cymorth o ansawdd uchel ar gael i ddioddefwyr pan fo angen, mae鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder yn cynyddu鈥檙 cyllid i wasanaethau cymorth ar gyfer dioddefwyr a thystion i 拢192 miliwn y flwyddyn erbyn 2024/25. Rydym wedi ymrwymo 拢154 miliwn o鈥檙 gyllideb hon y flwyddyn ar sail aml-flwyddyn ar gyfer y tair blynedd nesaf (2022/23 i 2024/25 yn gynwysedig). Mae hyn yn cynnwys cyllid ar gyfer Comisiynwyr Heddlu a Throsedd i gomisiynu gwasanaethau cefnogi dioddefwyr lleol. Byddwn yn ystyried, gyda chomisiynwyr lleol, sut i wneud y defnydd gorau o ganlyniadau ymarfer mapio鈥檙 DAC i dargedu cyllid yn y dyfodol at wasanaethau lleol a byddwn hefyd yn ystyried sut rydym yn mynd i鈥檙 afael 芒鈥檙 bylchau a nodwyd wrth ddyrannu cyllid yn y dyfodol.

Cyllid (Argymhellion 9 ac 11)

Argymhelliad 9: Dylai鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder, ar y cyd 芒鈥檙 Swyddfa Gartref a鈥檙 Adran Ffyniant Bro, Tai a Chymunedau, sefydlu cronfa 拢263m dros 3 blynedd i gefnogi gwasanaethau 鈥榞an ac ar gyfer鈥� arbenigol.

Argymhelliad 11: Dylai鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder a鈥檙 Swyddfa Gartref ar y cyd ariannu rhaglen benodol o feithrin gallu i helpu meithrin partneriaethau rhwng gwasanaethau y tu allan i鈥檙 gwasanaeth a gwasanaethau arbenigol gan ac ar gyfer gwasanaethau lleol.

Mae鈥檙 argymhellion hyn wedi鈥檜 grwpio gyda鈥檌 gilydd fel y maent yn ymwneud ag ariannu 鈥榞an ac ar gyfer鈥� gwasanaethau cymorth arbenigol.

Fel y nodwyd yn gynharach, mae鈥檙 Llywodraeth yn buddsoddi mewn gwasanaethau i ddioddefwyr, gan gynnwys gwasanaethau arbenigol a 鈥榞an ac ar gyfer鈥�. Mae cyllid i ddioddefwyr a thystion yn cynyddu. Mae dros 拢140 miliwn yn cael ei fuddsoddi i gefnogi dioddefwyr a goroeswyr drwy鈥檙 Cynllun Mynd i鈥檙 Afael 芒 Cham-drin Domestig, gan gynnwys Cronfa SSS VAWG, sy鈥檔 darparu cyllid wedi鈥檌 glustnodi ar gyfer gwasanaethau arbenigol ac 鈥榞an ac ar gyfer鈥�.

Mae鈥檙 Llywodraeth wedi ymrwymo i sicrhau bod dioddefwyr a goroeswyr yn cael gwasanaethau cymorth o ansawdd uwch. Fel y nodwyd yn y Cynllun Mynd i鈥檙 Afael 芒 Cham-drin Domestig, fel cydnabyddiaeth o ba mor bwysig yw gwasanaethau cefnogi, bydd y Weinyddiaeth Gyfiawnder yn neilltuo 拢47.1 miliwn dros dair blynedd ar gyfer gwasanaethau yn y gymuned sy鈥檔 cefnogi dioddefwyr a goroeswyr cam-drin domestig a thrais rhywiol ac yn darparu 拢81 miliwn i Gynghorwyr Trais Domestig Annibynnol a Chynghorwyr Trais Rhywiol Annibynnol. Bydd y Swyddfa Gartref a鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder yn cynnig dyfarniadau cyllid aml-flwyddyn i sefydliadau sy鈥檔 cefnogi dioddefwyr a goroeswyr cam-drin domestig.

Yn ogystal, mae鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder wedi ymrwymo i gynyddu鈥檙 cyllid ar gyfer cymorth i ddioddefwyr a thystion i 拢192 miliwn y flwyddyn erbyn 2024/25.

Mae鈥檙 Cynllun Mynd i鈥檙 Afael 芒 Cham-drin Domestig yn nodi pecyn ariannu aml-flwyddyn i ddarparu, ymhlith pethau eraill, gwasanaethau cymorth yn y gymuned. Mae hyn i gydnabod y sefydlogrwydd ychwanegol; sicrwydd darpariaeth a chysondeb gwasanaeth gall grantiau aml-flwyddyn ddarparu: Gyda鈥檙 Swyddfa Gartref a鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder yn cynnig gwobrau aml-flwyddyn i sefydliadau sy鈥檔 cefnogi dioddefwyr a goroeswyr cam- drin domestig lle bo hynny鈥檔 bosibl ac yn briodol i wneud hynny.

Mae鈥檙 Llywodraeth yn cydnabod gwerth 鈥榞an ac ar gyfer鈥� a gwasanaethau arbenigol wrth ddarparu cymorth wedi鈥檌 deilwra i鈥檙 rhai 芒 nodweddion gwarchodedig a鈥檙 rhai sy鈥檔 profi鈥檙 lefelau uchaf o allg谩u o wasanaethau prif ffrwd.

Mae Cronfa SSS VAWG yn annog ceisiadau gan bartneriaethau a chonsortia i helpu i ddosbarthu cyllid ymhellach i sefydliadau arbenigol llai a sefydliadau 鈥榞an ac ar gyfer鈥�.

Y Strategaeth Ariannu Dioddefwyr traws-lywodraethol sy鈥檔 ceisio mynd i鈥檙 afael 芒 rhwystrau i gyllid cynaliadwy ac ysgogi comisiynu cyson, fel bod dioddefwyr yn cael y cymorth cywir ar yr adeg gywir. Ail-gadarnhaodd y Strategaeth yr egwyddor o gyllid aml- flwyddyn ar draws y llywodraeth er mwyn sicrhau bod gan wasanaethau sefydlogrwydd ac y gallant fuddsoddi mewn meithrin gallu i gefnogi dioddefwyr yn effeithiol. Mae鈥檙 Strategaeth hefyd yn cyflwyno safonau comisiynu cenedlaethol a metrigau a chanlyniadau craidd, er mwyn sicrhau bod y Llywodraeth yn gallu mesur effaith cyllid a chomisiynu fel bod dioddefwyr yn gallu cael mynediad at gymorth o ansawdd uchel pan fydd ei angen arnynt.

I gefnogi dioddefwyr trosedd, a鈥檜 teuluoedd, mae鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder yn darparu cyllid i Gomisiynwyr Heddlu a Throsedd, sydd yn comisiynu gwasanaethau cymorth lleol, ymarferol, emosiynol a therapiwtig i ddioddefwyr pob math o drosedd yn 么l anghenion lleol - mae hyn yn cynnwys trwy wasanaethau 鈥榞an ac ar gyfer鈥�.

Mae cyllid yr Adran Ffyniant Bro, Tai a Chymunedau a ddosberthir i awdurdodau lleol o dan Ddeddf Cam-drin Domestig 2021 i gomisiynu cymorth o fewn yr un llety i ddioddefwyr cam-drin domestig a鈥檜 plant. Mae hyn yn cynnwys comisiynu gwasanaethau arbenigol 鈥榞an ac ar gyfer鈥�. Hyd yn hyn, rydym wedi dyrannu 拢250 miliwn i awdurdodau lleol ar gyfer cyflawni eu dyletswyddau ac rydym wedi cyhoeddi 拢257 miliwn pellach dros y ddwy flynedd nesaf.

Er na all y Llywodraeth ymrwymo i sefydlu cronfa newydd, ychwanegol, bydd y Swyddfa Gartref, Y Weinyddiaeth Gyfiawnder a鈥檙 Adran Ffyniant Bro, Tai a Chymunedau yn parhau i gydweithio er mwyn deall gallu gwasanaethau 鈥榞an ac ar gyfer鈥� mewn llety diogel ac mewn cefnogaeth yn y gymuned. Bydd hyn yn galluogi鈥檙 Llywodraeth i ddeall yr angen a llunio ateb tymor hir cynaliadwy.

Hyfforddiant Sector Cyhoeddus (Argymhellion 10 ac 20)

Argymhelliad 10: Dylai鈥檙 Swyddfa Gartref, gan gydgysylltu ar draws y Llywodraeth (yn enwedig gyda鈥檙 Adran Addysg, Yr Adran Ffyniant Bro, Tai a Chymunedau, Y Weinyddiaeth Gyfiawnder, a鈥檙 Adran Gwaith a Phensiynau) ddatblygu strategaeth ar gyfer gwella dealltwriaeth o anghenion croestoriadol dioddefwyr a goroeswyr ar gyfer staff rheng flaen y sector cyhoeddus.

Argymhelliad 20: Dylai Swyddfa鈥檙 Comisiynydd Cam-drin Domestig weithio gyda鈥檙 Swyddfa Gartref i ddatblygu fframwaith cyt没n ar gyfer asesu anghenion hyfforddi cyrff y sector cyhoeddus o ran cam-drin domestig, a dylai Adrannau鈥檙 Llywodraeth gynnal asesiad o anghenion hyfforddi proffesiynau 芒 blaenoriaeth fel yn yr adroddiad mapio hwn.

Mae鈥檙 argymhellion hyn wedi鈥檜 grwpio gyda鈥檌 gilydd fel y maent yn ymwneud 芒 hyfforddi staff y sector cyhoeddus. Mae鈥檙 Llywodraeth yn derbyn yr argymhellion uchod yn rhannol.

Er nad ydym yn cytuno bod angen strategaeth neu fframwaith penodol, mae nifer o raglenni byw gwahanol wedi鈥檜 hanelu at wella gallu鈥檙 sector cyhoeddus wrth ddod ar draws dioddefwyr cam-drin domestig.

Mae鈥檙 Llywodraeth wedi ymrwymo i sefydlu ymyriadau effeithiol i nodi cam-drin domestig a chyfeirio dioddefwyr at gefnogaeth briodol, fel y nodir yn ein Cynllun Mynd i鈥檙 Afael 芒 Cham-drin Domestig. O fewn y Cynllun rydym yn dadlau鈥檙 achos dros ddull gweithredu鈥檙 Llywodraeth gyfan a chymdeithas gyfan, gyda gwahanol weithwyr proffesiynol ac asiantaethau鈥檔 cydweithio i fynd i鈥檙 afael 芒 cham-drin domestig yn effeithiol. Mae pwysigrwydd mabwysiadu ymateb cydgysylltiedig hefyd wedi鈥檌 nodi yn y Datganiad o Ddisgwyliadau Cenedlaethol a鈥檙 Pecyn Cymorth Comisiynu VAWG sy鈥檔 cyd-fynd ag ef.

Mae Uned Priodasau dan Orfod y Llywodraeth yn cyflwyno gweithdai hyfforddi misol ar briodas dan orfod (sydd fel arfer yn dod o fewn y diffiniad o gam-drin domestig) i swyddogion yr heddlu a gweithwyr cymdeithasol, yn ogystal 芒 chyflwyniadau pwrpasol i amrywiaeth o gynulleidfaoedd proffesiynol ar gais. Yn 2022, derbyniodd 1,537 o weithwyr proffesiynol hyfforddiant o鈥檙 fath. Mae鈥檙 uned hefyd yn darparu cwrs e-ddysgu am ddim ar briodas dan orfod, ar gyfer ystod o weithwyr proffesiynol.

Enghreifftiau o hyfforddiant a mentrau ar gyfer gwasanaethau rheng flaen

Gofal Iechyd

Rydym wedi ymrwymo i fuddsoddi hyd at 拢7.5 miliwn mewn ymyriadau cam-drin domestig mewn lleoliadau gofal iechyd dros dair blynedd, gan gynnwys uwchsgilio gweithwyr gofal iechyd proffesiynol i sicrhau y gallant adnabod a chyfeirio dioddefwyr yn effeithiol at systemau cefnogi.

Addysg

Mae ymateb aml-asiantaeth cryf i gam-drin domestig yn hanfodol. Ar hyn o bryd mae鈥檙 Adran Addysg yn ystyried y ffordd orau o gefnogi anghenion plant a theuluoedd sy鈥檔 profi cam-drin domestig ac wedi ariannu鈥檙 What Works for Early Intervention and Children鈥檚 Social Care (WWEICSC) i helpu i nodi arferion lleol effeithiol. Fel y nodir uchod, mae鈥檙 Swyddfa Gartref hefyd wedi buddsoddi yng nghynllun Operation Encompass ac ar hyn o bryd mae鈥檔 ariannu Llinell Gymorth Genedlaethol i Athrawon ar gyfer staff mewn lleoliadau addysg i geisio arweiniad ynghylch cefnogi disgyblion y mae cam-drin domestig yn effeithio arnynt yn dilyn hysbysiad gan Operation Encompass. Trwy鈥檙 Gronfa Beth Sy鈥檔 Gweithio i Atal VAWG, mae鈥檙 Swyddfa Gartref hefyd wedi dyfarnu cyllid i Ffederasiwn Cymorth i Fenywod Lloegr dros gyfnod o dair blynedd i addysgu a hysbysu plant a phobl ifanc am drais yn erbyn menywod a merched a chanlyniadau cam-drin ac i gynyddu ymwybyddiaeth o鈥檙 materion hyn ymhlith ymarferwyr.

Plismona

Mae鈥檙 Coleg Plismona wedi datblygu amrywiaeth o gynhyrchion hyfforddi, gan gynnwys y rhaglen Materion Cam-drin Domestig, er mwyn gwella ymateb yr heddlu i gam-drin domestig a sicrhau cysondeb cenedlaethol yn y gwasanaeth mae heddluoedd yn ei ddarparu. Yn y Cynllun Mynd i鈥檙 Afael 芒 Cham-drin Domestig fe wnaethom ymrwymo hyd at 拢3.3 miliwn i ddiweddaru鈥檙 hyfforddiant a chefnogi鈥檙 broses gyflwyno i heddluoedd nad ydynt eto wedi ymgymryd ag ef. Rydym hefyd yn rhoi cyllid i ddatblygu modiwl newydd o鈥檙 hyfforddiant wedi鈥檌 dargedu at swyddogion sy鈥檔 ymchwilio i droseddau cam-drin domestig er mwyn galluogi gwelliant pellach.

Cyflogwyr

Mae鈥檙 Llywodraeth wedi ymrwymo i wneud cam-drin domestig yn fusnes i bawb, gan gynnwys cyflogwyr. Dyna pam mae ein hymrwymiadau yn y Cynllun Mynd i鈥檙 Afael 芒 Cham-drin Domestig yn cynnwys galw ar fwy o sefydliadau a chyflogwyr i ddilyn eu hesiampl ac ymuno 芒 Menter Cyflogwyr ar Gam-drin Domestig (EIDA) ac arwyddo Cyfamod Cam-drin Domestig Cyflogwyr (EDAC), gan barhau i godi ymwybyddiaeth o gam- drin domestig ac ysgogi arfer gorau ymhlith cyflogwyr - mae hyn yn cynnwys adrannau鈥檙 Llywodraeth a chyrff sector cyhoeddus. Bydd y Swyddfa Gartref hefyd yn dilyn statws Beacon fel aelodau o EIDA.

Mae鈥檙 Gwasanaeth Cynhaliaeth Plant (CMS) hefyd wedi cryfhau yn sylweddol ei weithdrefnau a鈥檌 gymorth i gwsmeriaid sy鈥檔 dioddef cam-drin domestig . Gyda mewnbwn gan Cymorth i Ferched, mae rhaglen o hyfforddiant cam-drin domestig wedi鈥檌 chynllunio a鈥檌 chyflwyno i weithwyr achos CMS. Mae鈥檙 hyfforddiant hwn ar ffurf:

• Gall cydnabod cam-drin domestig fod ar sawl ffurf gan gynnwys cam-drin corfforol, seicolegol, emosiynol ac ariannol
• Cyfeirio priodol at grwpiau cymorth cam-drin domestig
• Cyngor ar gysylltu 芒鈥檙 heddlu os oes angen ac, os nad yw cwsmeriaid yn teimlo y gallant wneud hyn, yna gofyn a oedd cwsmeriaid yn fodlon i鈥檙 Gwasanaeth Cynhaliaeth Plant ffonio鈥檙 heddlu ar eu rhan.

Mae gan y CMS hefyd Becyn Cymorth Anghenion Cymhleth ar gyfer ei weithwyr achos, sy鈥檔 cynnwys camau clir i鈥檞 dilyn er mwyn cefnogi cwsmeriaid sy鈥檔 cael eu cam-drin.

Mae鈥檙 Pecyn Cymorth hwn yn cael ei adolygu a鈥檌 gryfhau鈥檔 rheolaidd ar sail mewnwelediad cwsmeriaid.

Bydd yr CMS yn parhau i werthuso effeithiolrwydd ei ganllawiau a hyfforddiant mewn perthynas 芒 cham-drin domestig.

Tai Cymdeithasol

Mae DLUHC wedi cwblhau ei adolygiad o hyfforddiant proffesiynol a chymwysterau ar gyfer staff tai cymdeithasol sydd wedi ei arwain i gymryd p诺er i gyfarwyddo鈥檙 Rheoleiddiwr Tai Cymdeithasol (RSH) i osod safon ar gymhwysedd ac ymddygiad. Bydd manylion pellach yn cael eu nodi yng Nghyfeiriad yr Ysgrifennydd Gwladol i鈥檙 RSH. Bydd y Cyfarwyddyd yn adlewyrchu鈥檙 angen i sicrhau bod staff yn barod i gefnogi tenantiaid bregus, gan gynnwys dioddefwyr cam-drin domestig.

Mewnfudiad

Fel rhan o ymrwymiad yr Orfodaeth Mewnfudo i amddiffyn pobl sy鈥檔 agored i niwed, mae鈥檔 orfodol i bob aelod o staff gwblhau鈥檙 Hyfforddiant Sylfaenol ar Fregusrwydd sy鈥檔 grymuso staff i nodi ystod eang o faterion sy鈥檔 effeithio ar oedolion a phlant sy鈥檔 agored i niwed.

Mae鈥檙 hyfforddiant yn cwmpasu amrywiaeth o ddangosyddion i nodi unigolyn sy鈥檔 agored i niwed, gan gynnwys dioddefwyr a goroeswyr trosedd, ac mae鈥檔 uwchsgilio staff i gymryd camau i ddiogelu a lleihau鈥檙 risg i鈥檙 unigolyn. Mae mabwysiadu dull sy鈥檔 canolbwyntio ar yr unigolyn a defnyddio chwilfrydedd proffesiynol yn llinyn allweddol i鈥檙 cynnwys.

Bydd y cynnwys hyfforddiant yn cael ei adolygu鈥檔 gynnar yn 2023 a bydd sesiynau gloywi yn cael eu lansio ar gyfer yr holl staff presennol a newydd yn ystod 2023 i gynnal yr ymwybyddiaeth hon ac ehangu gwybodaeth.

O fewn ymateb y Swyddfa Gartref i uwch-g诺yn yr heddlu ar ddioddefwyr mudol sydd 芒 statws ansicr, ymrwymodd yr adran i gyflwyno Protocol Dioddefwr Mudol ar gyfer dioddefwyr troseddau mudol sydd wedi cael eu cyfeirio at Orfodi Mewnfudo gan yr heddlu. Fel rhan o鈥檙 gwaith hwn bydd yr adran yn sicrhau bod staff yn cael yr offer a鈥檙 mecanweithiau cywir i ymateb yn effeithiol i ddioddefwyr troseddau mudol, gan gynnwys trwy ganllawiau a phecyn hyfforddi wedi鈥檌 deilwra.

Mae鈥檙 Swyddfa Gartref wedi arwain gwaith i sefydlu practis wedi鈥檌 lywio gan drawma ar gyfer staff Lloches ac amddiffyn. Mae hyn i鈥檞 ddefnyddio ar ddau bwynt allweddol: y cyfarfod cychwynnol a鈥檙 cyfweliad lloches (o鈥檙 cyfweliad sgrinio i benderfyniad lloches).

Y nod yn y pen draw yw mabwysiadu dull sy鈥檔 cydnabod pa mor gyffredin yw trawma ymysg ceiswyr lloches, yn cydnabod yr effaith y mae hyn yn ei gael ar geiswyr lloches, yn mynd i鈥檙 afael 芒鈥檙 rhwystrau y gall y rhai yr effeithir arnynt gan drawma eu profi ac yn ceisio osgoi ail drawma trwy wreiddio arferion sy鈥檔 hyblyg.

Fe wnaethant hefyd ddatblygu rhestr wirio Cam-drin Domestig gyda phartneriaid trydydd sector dros flwyddyn yn 么l i gynorthwyo ymatebwyr cyntaf i gefnogi dioddefwyr. Yn y rhestr wirio hon fe鈥檌 gwnaed yn glir y dylai cymorth gael ei arwain gan ddioddefwyr. Mae Lloches ac amddiffyn hefyd yn cynnal fforwm Rhanddeiliaid Cam-drin Domestig chwarterol gyda phartneriaid.

Yn ogystal, mae Gr诺p Ymfudo鈥檙 a Ffiniau鈥檙 Swyddfa Gartref yn goruchwylio gwaith parhaus ar lefel strategaeth a chynllun system i archwilio鈥檙 dull a ddefnyddir ar draws y system, gan gynnwys ar gyfer dioddefwyr agored i niwed. Mae鈥檙 archwiliad hwn yn cynnwys meysydd o gysondeb a gwahaniaethu ac mae鈥檔 cynnwys cydnabyddiaeth benodol, er enghraifft, menywod sy鈥檔 ddioddefwyr masnachu mewn pobl.

Staff y Ganolfan Byd Gwaith

Mae gan staff Canolfan Byd Gwaith y DWP/staff rheng flaen hyfforddiant cam-drin domestig i gefnogi cwsmeriaid sy鈥檔 profi cam-drin domestig. Mae hyfforddiant Credyd Cynhwysol (UC) yn cynnwys pethau fel canfod ac ymateb i arwyddion anghenion cymhleth trwy gyfeirio, cofnodi nodiadau a datgelu rhagweithiol lle mae risg o niwed.

Yn ystod hyfforddiant mae pob asiant yn cael gwybod am gam-drin domestig a鈥檙 gefnogaeth maen nhw鈥檔 gallu ei ddarparu i ddioddefwyr sy鈥檔 nodi eu hunain.

Ar lefel leol, mae gan ganolfannau gwaith gysylltiadau a chytundebau lleol gyda rhwydwaith o elusennau yr ydym yn gweithio mewn partneriaeth 芒 nhw i ddarparu cymorth i ddioddefwyr cam-drin domestig. Mae gan bob safle offeryn ddarpariaeth Ardal i alluogi cydweithwyr i gefnogi hawlwyr gydag anghenion cymhleth.

Ar hyn o bryd mae Anghenion Cymhleth wedi鈥檜 cynnwys o fewn Hyfforddiant Credyd Cynhwysol ac mae hyn yn cynnwys 鈥楬awlwyr sy鈥檔 profi niwed neu gamdriniaeth鈥�. Mae yna gyfarwyddiadau traws-lywodraethol ar gyfer darparu cefnogaeth uwch i gwsmeriaid.

Ar hyn o bryd mae鈥檙 DWP yn blaenoriaethu ail-lansio Arweinwyr Materion Pwnc, mae hyn yn cynnwys Arweinwyr Pwnc Cam-drin Domestig (SPOCs) ar draws yr holl ganolfannau gwaith - gan eu cefnogi i gyflawni ymrwymiadau polisi Cam-drin Domestig yr Adran Gwaith a Phensiynau. Fel rhan o鈥檙 agenda hwn, byddwn yn ceisio sicrhau dysgu effeithiol sy鈥檔 cyd-fynd 芒鈥檔 Dull Gwybodus o Drawma newydd sy鈥檔 alinio/cefnogi ac yn ategu鈥檙 hyfforddiant peilot Ask for ANI.

Ar hyn o bryd mae canllawiau鈥檙 DWP a鈥檙 Credyd Cynhwysol yn esbonio鈥檙 gwahanol fathau o gam-drin domestig a sut rydym yn cefnogi鈥檙 rhai mewn angen trwy wasanaethau wedi鈥檜 teilwra, hawddfreintiau, cymhwyso polisi perthnasol (megis y Polisi Dau Gartref, hawddfreintiau, ac ati). Mae yna hefyd ysgogiad/ffocws ar arwyddion effeithiol a llwybrau galw cynyddol weladwy/effeithiol lle mae risg o niwed wedi鈥檌 nodi.

Dioddefwyr a goroeswyr sy鈥檔 wynebu anfantais luosog (Argymhellion 12, 13 a 14)

Argymhelliad 12: Dylai鈥檙 Adran Ffyniant Bro, Tai a Chymunedau gynnal dadansoddiad o anghenion y ddarpariaeth o wasanaethau seiliedig ar lety i ddioddefwyr a goroeswyr sydd ag anfanteision lluosog. Dylid defnyddio hwn i sefydlu rhaglen wedi鈥檌 hariannu o feithrin capasiti a gallu, gan ddefnyddio enghreifftiau o arfer gorau sydd eisoes ar waith.

Mae DLUHC eisoes yn casglu data i alluogi dadansoddiad o anghenion dioddefwyr a goroeswyr a allai wynebu anfanteision lluosog a bydd yn rhannu arfer gorau o鈥檙 Rhaglen Ystafell Seibiant. Bydd y Gr诺p Llywio Arbenigol Cenedlaethol ar Lety Diogel Cam-drin Domestig yn ystyried y ffordd orau o fynd i鈥檙 afael ag unrhyw rwystrau rhag cael gafael ar gymorth. Rydym eisoes wedi ariannu Awdurdodau Lleol i ddiwallu anghenion cymorth seiliedig ar lety pob goroeswr, gan gynnwys y rhai ag anfanteision lluosog.

Rydym yn casglu data鈥檔 flynyddol ar y gefnogaeth a roddir i鈥檙 rhai sydd ag anfanteision lluosog. Mae hyn yn cynnwys ffigurau ar y rhai sydd 芒 hanes o droseddu, cyffuriau, alcohol neu anghenion cymorth iechyd meddwl, a dioddefwyr ifanc sydd wedi cael cymorth gan wasanaethau seiliedig ar lety, yn ogystal 芒 rhai na ellid eu cefnogi oherwydd yr anghenion hyn. Cesglir data ar aelwydydd nad ydynt wedi cael cymorth oherwydd nad oes ganddynt Unrhyw Hawl i Arian Cyhoeddus. Bydd gwerthusiad llawn o Ran 4 o Ddeddf Cam-drin Domestig 2021 yn archwilio a yw gwasanaethau鈥檔 diwallu anghenion goroeswyr, gan gynnwys y rhai sydd ag anfanteision lluosog.

Yn ogystal, rydym wedi darparu 拢5.7 miliwn i 12 awdurdod lleol i dreialu rhaglen Ystafelloedd Seibiant 18 mis i helpu鈥檙 rhai sy鈥檔 cysgu ar y stryd y mae cam-drin domestig a thrais rhywiol yn effeithio arnynt i ddod oddi ar y stryd ac allan o berygl. Mae鈥檙 garfan hon yn arbennig o agored i niwed ac yn profi anfanteision lluosog. Fel rhan o鈥檙 cynllun peilot hwn, rydym wedi comisiynu gwerthusiad cadarn o鈥檙 rhaglen a fydd yn cael ei chyhoeddi ym mis Ebrill 2023, gan ddarparu enghreifftiau o arfer gorau a modelau cyflwyno. Bydd hyn yn cynorthwyo comisiynwyr awdurdodau lleol i benderfynu a yw Ystafelloedd Seibiant yn addas i鈥檞 hardal, ac i ddeall beth sy鈥檔 gweithio i gefnogi鈥檙 goroeswyr bregus iawn hyn.

Yn ogystal 芒 hynny, mae dioddefwyr trais domestig sy鈥檔 wynebu anfanteision lluosog yn cael eu cefnogi drwy鈥檙 rhaglen Newid Dyfodol ar arweinir gan yr Adran Ffyniant Bro, Tai a Chymunedau (DLUHC). Caiff y rhaglen Newid Dyfodol ei ariannu gan y Gronfa Deilliannau a Rennir - mewn partneriaeth ag adrannau eraill y Llywodraeth gan gynnwys y Swyddfa Gartref a鈥檙 Weinyddiaeth Cyfiawnder - ac mae鈥檔 anelu at brofi ymagweddau arloesol a gwella deilliannau ar gyfer pobl sydd yn dioddef anfantais luosog, gan gynnwys goroeswyr a dioddefwyr cam-drin domestig. Mae ardaloedd Newid Dyfodol yn cysylltu gwasanaethau sy鈥檔 ystyriol o drawma, er mwyn i bobl sy鈥檔 wynebu problemau lluosog gael yr help gydgysylltiedig sydd ei angen arnyn nhw i newid eu bywydau er gwell. Mae鈥檙 rhaglen hefyd yn peilota gwelliannau lefelau system lleol a chenedlaethol ar gyfer cefnogi pobl sydd yn profi anfantais luosog.

Mae鈥檙 rhaglen Cefnogi Teuluoedd yn gweithio i sicrhau bod teuluoedd bregus, gan gynnwys y rhai sy鈥檔 wynebu trais domestig neu wrthdaro yn y cartref, yn cael cymorth effeithiol, cydgysylltiedig er mwyn adeiladu eu gwydnwch a鈥檜 rhwystro rhag cyrraedd man argyfwng. Caiff y rhaglen hon ei arwain gan yr Adran Ffyniant Bro, Tai a Chymunedau (DLUHC) ac ar hyn o bryd mae鈥檔 gweithio i gefnogi hyd at 300,000 yn fwy o deuluoedd i wneud newidiadau cadarnhaol yn eu bywydau ar draws y cyfnod adolygu gwariant hyd at 2025, gyda chefnogaeth 拢695m o ariannu. Mae rhai cynghorau鈥檔 defnyddio鈥檙 arian yma i ddarparu gwasanaethau cam-drin domestig arbenigol yn seiliedig yn y gymuned, yn eu hardaloedd.

Mae sicrhau bod teuluoedd a phlant yn ddiogel rhag cam-drin domestig yn flaenoriaeth allweddol ar gyfer Cefnogi Teuluoedd ac mae鈥檔 ddangosydd deilliant yn ein Fframwaith Deilliannau. Dyma鈥檙 offeryn mae awdurdodau lleol yn ei ddefnyddio i asesu angen teuluol ac yn fesur o鈥檙 hyn mae llwyddiant yn ymdebygu iddo ar draws ystod o feini prawf. Mae ein deilliant ar gam-drin domestig yn cydnabod angen ar draws y rhychwant o oedolion, plant, dioddefwyr a chyflawnwyr, ac mae鈥檔 annog ardaloedd i gefnogi teuluoedd hyd nes bod gan ddioddefwyr gynllun diogelwch clir mewn lle, yn ddiogel yn eu cartref a bod dioddefwyr neu gyflawnwyr yn cael y cymorth priodol ac addas.

Argymhelliad 13: Dylai鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder gynnal asesiad o anghenion y cymorth sydd ar gael i ddioddefwyr a goroeswyr sydd 芒 hanes o droseddu, a chymryd camau i fynd i鈥檙 afael 芒鈥檙 diffyg cymorth sydd ar gael i鈥檙 gr诺p hwn o ddioddefwyr a goroeswyr.

Mae asesiadau o anghenion yn hanfodol i lywio penderfyniadau ar sut i gomisiynu gwasanaethau lleol. Mae鈥檙 Cod Dioddefwyr yn sefydlu鈥檙 egwyddor bod gan bob dioddefwr hawl i gael ei atgyfeirio i gymorth sydd wedi鈥檌 deilwra i鈥檞 hanghenion, gan gynnwys, lle bo鈥檔 briodol, gwasanaethau arbenigol. At hynny, mae鈥檙 Strategaeth Ariannu Dioddefwyr yn ei gwneud yn ofynnol i gomisiynwyr sicrhau bod asesiadau o anghenion yn cynnwys yr ystod amrywiol o gymorth sydd ei angen mewn unrhyw ardal leol, gan gyfeirio鈥檔 benodol at anghenion troseddwyr sy鈥檔 ddioddefwyr neu鈥檔 oroeswyr ac a allai fod angen cymorth yn y carchar neu fel arall.

Mae鈥檙 Llywodraeth o鈥檙 farn y bydd y dull hwn yn sicrhau darpariaeth ddigonol o wasanaethau arbenigol, ac y byddai asesiad anghenion ar wah芒n a gynhelir yn ganolog ar gyfer y gr诺p hwn yn dyblygu gwaith sy鈥檔 mynd rhagddo ar lefel leol.

O ran y troseddwyr hynny a gefnogir gan y Gwasanaeth Prawf, sydd naill ai鈥檔 ddioddefwr neu鈥檔 gyflawnwr cam-drin domestig, unwaith y bydd troseddwr wedi鈥檌 ddedfrydu, yna c芒nt eu hasesu gan ddefnyddio鈥檙 System Asesu Troseddwyr (OASys). Bydd pob unigolyn a ddedfrydwyd, (ac eithrio鈥檙 rhai sy鈥檔 derbyn gofynion ar eu pen eu hunain, megis Gorchmynion Gwaith Di-d芒l annibynnol) yn cael asesiad llawn sy鈥檔 cynnwys cwestiwn penodol ynghylch a oes tystiolaeth o gam-drin presennol neu flaenorol, boed fel dioddefwr neu gyflawnwr, wedi鈥檌 lywio gan hunan-ddatganiad a chasglu gwybodaeth gan HMPPS ac asiantaethau partneriaeth. Mae OASys yn cael ei ddiwygio a鈥檌 ddiweddaru lle mae unrhyw newidiadau arwyddocaol mewn amgylchiadau (llithro鈥檔 么l i gamddefnyddio sylweddau, aildroseddu, colli llety, perthynas newydd ac ati). Mae hyn yn galluogi鈥檙 Ymarferydd Prawf i deilwra cymorth i gynorthwyo鈥檙 troseddwr unigol orau.

Mae鈥檙 Gwasanaeth Prawf yn gweithio鈥檔 agos gyda sefydliadau sy鈥檔 darparu gwasanaethau cymorth, gan gynnwys rhai鈥檔 canolbwyntio ar gam-drin domestig. Ers mis Mehefin 2018, mae鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder wedi buddsoddi 拢9.5 miliwn mewn cyllid grant i sefydliadau sy鈥檔 cefnogi menywod yn y System Cyfiawnder Troseddol, neu sydd mewn perygl o ddod i gysylltiad 芒鈥檙 System Cyfiawnder Troseddol ac roedd 拢2 filiwn ohono鈥檔 benodol ar gyfer y rhai sydd wedi profi cam-drin domestig, gyda chystadleuaeth grantiau aml-flwyddyn arall a lansiwyd ym mis Medi 2022 am hyd at 拢24 miliwn. Mae hyn yn ychwanegol at y dros 拢45 miliwn a ddyfarnwyd gan y gwasanaeth prawf i sefydliadau i ddarparu cymorth cofleidiol yn y gymuned i fenywod rhwng Mehefin 2021 a Mawrth 2025, a fydd yn cynnwys cymorth i ddioddefwyr a goroeswyr cam-drin domestig.

Argymhelliad 14: Dylai鈥檙 Swyddfa Gartref annog deiliaid Dyletswydd Atal Trais Difrifol i sicrhau bod cam-drin domestig yn cael ei gynnwys mewn gwaith i fynd i鈥檙 afael ag amrywiaeth o ffactorau risg uchel o ran cynnwys trais difrifol mewn mannau cyhoeddus.

Yn ystod taith seneddol Deddf Plismona, Trosedd, Dedfrydu a Llysoedd 2022, diwygiodd y Llywodraeth fesurau鈥檙 Ddyletswydd Trais Difrifol i egluro bod cam-drin domestig (DA) a throseddau rhywiol (SO) yn cael eu cynnwys o fewn ystyr y term 鈥榯rais鈥� at ddibenion y Ddyletswydd Trais Difrifol ac y gall ardaloedd lleol ystyried a yw鈥檙 troseddau hyn yn gyfystyr 芒 thrais difrifol.

Ers hynny mae鈥檙 Canllawiau Statudol ar Ddyletswydd Trais Difrifol wedi鈥檌 ddiweddaru a鈥檜 cyhoeddi i egluro bod camau ar gam-drin domestig ac SO yn cael ei annog, lle mae gweithgarwch ataliol yn cael ei gyfeirio at ffactorau risg a rennir ar draws mathau o droseddau. Mater i awdurdodau penodol, yn y pen draw, fydd penderfynu pa fathau o drais sy鈥檔 gyfystyr 芒 鈥渢hrais difrifol鈥� yn eu hardal leol, yn unol 芒鈥檙 ddeddfwriaeth, a datblygu strategaethau i dargedu鈥檙 trais hwnnw.

Comisiynwyr lleol (Argymhellion 15, 16, 17 a 21)

Mae鈥檙 argymhellion uchod ar gyfer Comisiynwyr ar lefel leol ac felly nid yw鈥檙 Llywodraeth yn ymateb yn uniongyrchol i鈥檙 rhain. Fodd bynnag, mae鈥檙 Llywodraeth yn gefnogol i鈥檙 nodau cyffredinol a byddai鈥檔 argymell bod comisiynwyr lleol yn darllen ac yn ystyried y rhain yn ofalus.

Gwyddom pa mor bwysig yw hi i ddioddefwyr gael pecyn cymorth cyfannol, sydd ar gael yn hawdd. Mae鈥檙 Llywodraeth yn cytuno bod angen i gomisiynwyr lleol ystyried hyn yn ganolog i gefnogi gwasanaethau cymorth i ddioddefwyr lleol. Mae鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder yn darparu cyllid grant blynyddol i Gomisiynwyr Heddlu a Throsedd (PCCau) i gomisiynu gwasanaethau cymorth lleol, yn seiliedig ar eu hasesiad o angen. Fel rhan o amodau cyllid grant y Weinyddiaeth Gyfiawnder, gall PCCau ddefnyddio eu cyllid ar gyfer unrhyw gostau cysylltiedig mewn perthynas 芒鈥檙 broses o gomisiynu neu ddarparu gwasanaethau cymorth i ddioddefwyr, a all eu cefnogi i gymryd model adennill costau llawn gyda鈥檜 darparwyr. Fel rhan o鈥檙 canllawiau comisiynu o dan y Strategaeth Ariannu Dioddefwyr, byddwn yn archwilio beth arall y gallwn ei wneud yn y maes hwn i annog comisiynwyr i ystyried model adennill costau llawn.

Mae鈥檔 dal yn bwysig gosod safon genedlaethol ar gyfer comisiynu鈥檙 strategaethau a鈥檙 gwasanaethau lleol hyn. Mae鈥檙 Llywodraeth yn cydnabod ei r么l wrth sicrhau鈥檙 cysondeb hwn.

Ym mis Mawrth 2022 cyhoeddodd y Swyddfa Gartref fersiynau wedi鈥檜 diweddaru o鈥檙 a鈥檙 Pecyn Cymorth Comisiynu VAWG cysyllltiedig. Mae鈥檙 dogfennau hyn yn darparu canllawiau clir a chyson i ardaloedd lleol ar sut i gomisiynu gwasanaethau cymorth effeithiol i ddioddefwyr VAWG (gan gynnwys cam- drin domestig).

Fel rhan o鈥檙 NSE, nododd y Llywodraeth ei disgwyliad bod strategaethau a gwasanaethau lleol yn cael eu harwain yn lleol ac yn diogelu unigolion ar bob adeg. Mae hyn yn cynnwys sicrhau bod gwasanaethau a gomisiynir yn defnyddio mentrau a gwasanaethau lleol sydd eisoes ar waith i ddefnyddio adnoddau, rhannu arfer gorau a sicrhau bod llwybrau cymorth cysylltiedig.

Mae hefyd yn cynghori bod comisiynwyr yn codi ymwybyddiaeth o鈥檙 materion ac yn cynnwys, ymgysylltu a grymuso cymunedau i geisio, dylunio a darparu atebion.

Ym mis Hydref 2022, cyhoeddodd DLUHC ganllawiau statudol ar gymorth i ddioddefwyr cam-drin domestig mewn gwasanaethau seiliedig ar lety. Datblygwyd hwn ar 么l ymgynghoriad llawn gyda鈥檙 sector.

Argymhelliad 15: Dylai Comisiynwyr ariannu gwasanaethau gan ddefnyddio model adennill costau llawn, gan gynnwys mynediad at ddehonglwyr, cymorth cyfathrebu, a goruchwyliaeth glinigol. Dylai unrhyw ganllawiau statudol neu anstatudol sy鈥檔 cael eu cyhoeddi gan y Llywodraeth adlewyrchu鈥檙 disgwyliad hwn.

Mae Canllawiau Statudol DLUHC yn cynnwys cyfarwyddeb y dylai 鈥榓wdurdodau Haen un sicrhau gwasanaethau cymorth a鈥檜 darparu mewn lleoliadau a ffyrdd sy鈥檔 hygyrch i bob dioddefwr, gan gynnwys eu plant鈥�. Mae hyn yn cynnwys addasiadau fel gwasanaethau cyfieithu, dehonglwyr Iaith Arwyddion Prydain a dogfennau hawdd eu darllen ar gyfer y rhai ag anableddau dysgu a phroblemau lleferydd ac iaith. Mae鈥檔 amlwg hefyd y dylai cymorth gael ei ddarparu gan ddarparwyr arbenigol gwybodus a/neu brofiadol, elusennau, a sefydliadau gwirfoddol eraill.

Argymhelliad 16: Dylai Comisiynwyr sicrhau bod gwasanaethau鈥檔 cael eu hariannu i godi ymwybyddiaeth yn rhagweithiol o鈥檜 gwasanaethau a chynnal allgymorth.

Dylaigwefannau comisiynwyr lleol hefyd fod yn glir ynghylch pa wasanaethau sydd ar gael yn eu hardal, ac i bwy.

Mae鈥檙 Llywodraeth yn cytuno y dylai gwefannau comisiynwyr lleol fod yn glir ynghylch pa wasanaethau sydd ar gael yn eu hardal nhw, ac i bwy, er mwyn sicrhau bod gwasanaethau鈥檔 hawdd eu cyrraedd. Fel rhan o鈥檔 gwaith i adnewyddu鈥檙 canllawiau comisiynu sydd ar gael, byddwn yn ystyried sut y gallwn annog a gweithio gyda chomisiynwyr i nodi鈥檙 argymhelliad hwn.

Argymhelliad 17: Dylai comisiynwyr lleol, a gwasanaethau a gomisiynir, fod yn glir ar eu gwefannau pwy all gael mynediad at eu gwasanaethau, a rhoi eglurder a yw gwasanaethau鈥檔 gynhwysol.

Argymhelliad 21: Dylai comisiynwyr lleol weithio gydag asiantaethau a gwasanaethau statudol yn eu hardal i ddatblygu llwybrau cymorth cydgysylltiedig a di-dor i ddioddefwyr a goroeswyr ag anghenion lluosog, yn enwedig i鈥檙 rhai sy鈥檔 wynebu anfanteision lluosog.

Fel y nodir uchod, mae鈥檙 Llywodraeth yn cytuno y dylai comisiynwyr lleol, a gwasanaethau a gomisiynir, fod yn glir ar eu gwefannau sy鈥檔 gallu cael mynediad at eu gwasanaethau, a rhoi eglurder a yw gwasanaethau鈥檔 gynhwysol. Mae鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder yn darparu cyllid grant blynyddol i Gomisiynwyr yr Heddlu a Throseddu i gomisiynu gwasanaethau cymorth i ddioddefwyr lleol. Mae amodau鈥檙 grant yn glir y dylai gwasanaethau cymorth i ddioddefwyr a gomisiynir gan ddefnyddio cyllid y Weinyddiaeth Gyfiawnder gynnwys cymorth wedi鈥檌 deilwra i ddioddefwyr troseddau 芒 nodweddion gwarchodedig.

Fel rhan o鈥檙 Strategaeth Ariannu Dioddefwyr, fe wnaethom gyflwyno cyfres o safonau cenedlaethol yr ydym yn disgwyl i bob comisiynydd gwasanaethau cymorth i ddioddefwyr eu bodloni, er mwyn darparu鈥檙 cymorth gorau posibl i bob dioddefwr. Un o鈥檙 safonau hyn yw 鈥榤ecanweithiau clir a chyson ar gyfer adrodd a gwerthuso.鈥� Er mwyn bodloni鈥檙 safon hon, mae鈥檔 ofynnol i gomisiynwyr, cyn belled ag y bo modd, sicrhau ac annog casglu data demograffig a chydraddoldeb y dioddefwyr sy鈥檔 cael eu cefnogi. Cyflwynodd y Strategaeth Ariannu Dioddefwyr hefyd fetrigau gosod craidd i bob adran, comisiynydd a gwasanaeth eu casglu, a oedd yn cynnwys metrigau demograffig.

Un arall o鈥檙 safonau hyn yw 鈥榙ull system gyfan o gomisiynu鈥�, sy鈥檔 amlinellu鈥檙 disgwyliad y bydd comisiynwyr yn gweithio鈥檔 agos gyda chomisiynwyr, asiantaethau, a gwasanaethau eraill yn eu hardal, i leihau鈥檙 angen i ddioddefwyr rannu eu profiad sawl gwaith, ac i gynnig taith ddi-dor drwy鈥檙 system gymorth. Mae hyn yn cynnwys rhannu data a rhannu gwybodaeth lle bo modd. Rydym yn annog comisiynwyr i fod yn rhan o o leiaf un bwrdd lleol neu strategaeth i gefnogi鈥檙 safon hon. Yn ogystal 芒 hyn, fel rhan o鈥檙 gwaith canllawiau comisiynu sydd diwygiedig, byddwn yn ymgysylltu 芒 chomisiynwyr lleol i archwilio鈥檙 ffyrdd gorau o annog cydgysylltu, a sut y gallwn helpu i feithrin partneriaethau gwell.

Er nad yw鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder yn rhagnodi sut y dylai comisiynwyr weithio gyda鈥檜 gwasanaethau a鈥檜 hasiantaethau statudol, mae鈥檙 ddyletswydd sydd ar ddod i gydweithio yn y Bil Dioddefwyr a鈥檙 Ddyletswydd Atal Trais Difrifol yn Neddf yr Heddlu, Troseddu, Dedfrydu a Llysoedd (2022) ill dau yn anelu at hwyluso cydweithio aml-asiantaeth gwell rhwng comisiynwyr. Gallai鈥檙 rhain fod yn sail ddefnyddiol i gomisiynwyr weithio gyda鈥檜 darparwyr lleol wrth iddynt ystyried anghenion lluosog dioddefwyr ar wahanol gamau.

Mae sefydlu Systemau Gofal Integredig a Byrddau Gofal Integredig (ICBs) yn rhoi cyfle i gael gwell dealltwriaeth o anghenion iechyd lleol dioddefwyr cam-drin. Mae鈥檔 ofynnol i ICBs nodi sut y byddant yn mynd i鈥檙 afael ag anghenion dioddefwyr camdriniaeth yn eu Cynlluniau Blaen ar y Cyd. Mae GIG Lloegr yn datblygu canllawiau i gynorthwyo ICBs i wneud hynny cyn eu cyhoeddi eleni.

Dioddefwyr a goroeswyr ag anableddau dysgu (Argymhelliad 18 & 19)

Argymhelliad 18: Dylai鈥檙 Swyddfa Gartref ystyried sut y gellir cysylltu ymgyrchoedd cyfathrebu cenedlaethol ag ymgyrchoedd lleol, gan gynnwys codi ymwybyddiaeth o鈥檙 gwasanaethau sydd ar gael yn lleol.

Lansiodd y Llywodraeth ei hymgyrch newid ymddygiad VAWG hirdymor, genedlaethol, 鈥楧igon鈥�, ym mis Mawrth 2022, gyda cham pellach o weithgarwch ymgyrchu ym mis Hydref. Mae tair elfen i鈥檙 ymgyrch: herio cyflawnwyr; addysgu pobl ifanc a chefnogi dioddefwyr.

Mae gwefan yr ymgyrch yn cynnig gwasanaeth cyfeirio ar gyfer sefydliadau cymorth cenedlaethol sy鈥檔 cynnwys amrywiaeth o fathau o gam-drin a chanllawiau ar sut i roi gwybod am gam-drin.

Mae鈥檙 t卯m yn gweithio鈥檔 agos gyda Chyngor Cenedlaethol Penaethiaid yr Heddlu, heddluoedd unigol ac awdurdodau lleol i hyrwyddo鈥檙 ymgyrch ar lefel leol. Mae hyn yn cynnwys darparu asedau y gellir eu golygu i gynnwys gwybodaeth am ddarpariaeth gwasanhaethau cymorth lleol.

Argymhelliad 19: Dylai鈥檙 Swyddfa Gartref a鈥檙 Adran Addysg, gan weithio gyda鈥檙 Adran Iechyd a Gofal Cymdeithasol, gynnal ymgyrch codi ymwybyddiaeth sy鈥檔 canolbwyntio ar godi ymwybyddiaeth o gam-drin domestig ymhlith pobl ag anableddau dysgu.

Mae鈥檙 Llywodraeth wedi ymrwymo i fynd i鈥檙 afael 芒 cham-drin pobl sy鈥檔 byw ag anabledd. Fel y dywedwyd yn gynharach, mae鈥檙 Swyddfa Gartref wedi ymrwymo gyda鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder y bydd y Gronfa SSS VAWG yn dyrannu dros 拢8.4 miliwn i wasanaethau 鈥榞an ac ar gyfer鈥� arbenigol dros ddwy flynedd, gyda鈥檙 mwyafrif o鈥檙 cyllid (hyd at 拢6 miliwn) wedi鈥檌 neilltuo ar gyfer gwasanaethau 鈥榞an ac ar gyfer鈥� yn unig.

Yn 么l y Swyddfa Ystadegau Gwladol ar gyfer y flwyddyn a ddaeth i ben ym mis Mawrth 2022, roedd tua 1 o bob 10 (10.3%) o bobl anabl 16 oed a h欧n yng Nghymru a Lloegr wedi profi cam-drin domestig yn y 12 mis diwethaf, o鈥檌 gymharu 芒 thua 1 o bob 25 (4%) nad ydynt yn bobl anabl. Roedd menywod anabl (13.1%) fwy na dwywaith yn fwy tebygol o brofi cam-drin domestig yn ystod y flwyddyn ddiwethaf na menywod nad ydynt yn anabl (5.6%) (y flwyddyn a ddaeth i ben ym mis Mawrth 2022).

Gan gysylltu ag Argymhelliad 18, mae鈥檙 Swyddfa Gartref yn ymrwymo i sicrhau bod pob ymgysylltiad yn effro i anghenion pobl sy鈥檔 byw ag anabledd a phobl h欧n wrth ddatblygu strategaethau cyfathrebu cenedlaethol. Yn benodol, cysylltu ag asiantaethau statudol mewn timau diogelu awdurdodau lleol, partneriaid plismona lleol ac iechyd. Bydd y Swyddfa Gartref yn hyrwyddo ymgyrchoedd ymwybyddiaeth sy鈥檔 diwallu anghenion penodol pawb sy鈥檔 unol 芒鈥檙 Ddeddf Cydraddoldeb yn ysgwyddo pryder penodol y DAC am bobl ag anabledd dysgu. Mae ymgyrch genedlaethol hirdymor y Llywodraeth i fynd i鈥檙 afael 芒 thrais yn erbyn menywod a merched, 鈥楧igon鈥� wedi鈥檌 chreu gyda rhanddeiliaid yn cynorthwyo dioddefwyr anabl cam-drin domestig. Mae asedau鈥檙 ymgyrchu yn cynnwys pobl ag anableddau tra bod gwefan yr ymgyrch yn cynnwys crynodeb Hawdd ei Ddarllen, crynodeb fideo Iaith Arwyddion Prydain a thudalen gymorth sy鈥檔 cyfeirio sefydliadau sy鈥檔 gweithio gyda dioddefwyr anabl.

Mae鈥檙 Swyddfa Gartref a DHSC hefyd yn cynnal Adolygiad Gofal Diogel yn y Cartref i鈥檙 amddiffyniadau presennol ar gyfer oedolion ag anghenion gofal a chymorth yn cael eu cam-drin yn eu cartrefi eu hunain gan bobl sy鈥檔 darparu eu gofal a鈥檙 cymorth sydd ar gael i ddioddefwyr cam-drin o鈥檙 fath. Mae鈥檙 Adolygiad wedi ymgysylltu ag amrywiaeth o randdeiliaid, gan gasglu mewnbwn gan grwpiau sy鈥檔 cynrychioli pobl sy鈥檔 byw ag anableddau a phobl sy鈥檔 darparu gofal i ddeall eu profiadau bywyd.

Mae gan awdurdodau lleol a oruchwylir gan DLUHC gyfrifoldeb gweithredol i ddarparu gofal cymdeithasol a diogelu mewn cymunedau felly sydd yn y sefyllfa orau i ddatblygu gwasanaethau cymorth trawsbynciol sy鈥檔 cysylltu 芒 thai, iechyd a phlismona trwy dimau diogelu gofal cymdeithasol.

Mae鈥檙 Adran Addysg yn parhau i godi ymwybyddiaeth drwy addysg perthnasoedd, rhyw ac iechyd. Mae disgyblion ysgol ag anghenion addysgol arbennig ac anableddau (SEND) bellach yn cael eu haddysgu am berthnasoedd statudol, addysg rhyw ac iechyd.

Fel rhan o鈥檙 testun 鈥榖od yn ddiogel鈥�, caiff disgyblion eu haddysgu am ffiniau, preifatrwydd a sut i adnabod ac adrodd pan fydd rhywun yn gwneud iddynt deimlo鈥檔 anhapus neu鈥檔 anniogel. Yn yr ysgol uwchradd caiff disgyblion eu haddysgu am y cysyniadau a鈥檙 cyfreithiau sy鈥檔 ymwneud 芒 phob math o gam-drin, gan gynnwys cam-drin domestig. Bydd angen gwahaniaethu hyn yn briodol i ddisgyblion SEND ac i gefnogi athrawon i wneud hyn byddwn wedi datblygu modiwl hyfforddi athrawon.

IDVAs ac ISVAs (Argymhelliad 22)

Argymhelliad 22: Dylai cyrff ariannu ystyried yr angen am gymorth ychwanegol trwy weithwyr achos un-i-un ar gyfer dioddefwyr a goroeswyr nad ydynt efallai鈥檔 cyrraedd y trothwy ar gyfer IDVA, er mwyn cynnal achosion a chydgysylltu鈥檙 ystod o gymorth a gwasanaethau sydd eu hangen ar ddioddefwyr a goroeswyr.

Rydym yn cydnabod bod cymorth wedi鈥檌 deilwra ac arbenigol i ddioddefwyr cam-drin domestig yn hanfodol i alluogi dioddefwyr i ymdopi ac adfer. Rydym yn cynyddu cyllid ar gyfer gwasanaethau cymorth i ddioddefwyr a thystion mwy na phedair gwaith erbyn 2024/25 o 拢41miliwn yn 2009/10. O fewn hyn, rydym yn darparu cyllid wedi鈥檌 glustnodi ar gyfer Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu ar gyfer ISVAs ac IDVAs yn ogystal 芒 chyllid wedi鈥檌 glustnodi ar gyfer gwasanaethau cymorth cam-drin domestig ehangach a thrais rhywiol ehangach 鈥� mater i ddisgresiwn y Comisiynydd yw sut y maent yn dyrannu鈥檙 cyllid hwn, yn seiliedig ar eu hasesiad o anghenion lleol.

Er y bydd y Bil Dioddefwyr yn canolbwyntio ar ffurfioli r么l IDVAs ac ISVAs, o ystyried mai dyma rai o鈥檙 rolau eirioli mwyaf cyffredin ac adnabyddus, rydym yn dal i fod yn ymrwymedig i barhau i ystyried sut y gall y llywodraeth, os yw鈥檔 briodol, gefnogi eiriolaeth a gwasanaethau rolau cymorth eraill ymhellach. Wrth ddrafftio canllawiau statudol IDVA y bydd Bil Dioddefwyr yn darparu ar eu cyfer, byddwn yn sicrhau bod y rolau hyn yn cael eu fframio fel rhan o dirwedd ehangach o gymorth cam-drin domestig.

Gweithwyr Gofal Iechyd Proffesiynol (Argymhelliad 23, 24 & 25)

Argymhelliad 23: Dylai鈥檙 Adran Iechyd, ar y cyd 芒 GIG Lloegr, ddatblygu rhaglen waith uchelgeisiol i wella ymwybyddiaeth gweithwyr iechyd proffesiynol o gam-drin domestig o fewn lleoliadau gofal iechyd ac ymateb iddo, ac i feithrin partneriaethau rhwng gwasanaethau cam-drin domestig arbenigol a gwasanaethau iechyd.

Mae鈥檙 Adran Iechyd a Gofal Cymdeithasol yn cydnabod pwysigrwydd hanfodol hyfforddiant digonol ar gam-drin domestig i weithwyr gofal iechyd proffesiynol gan fod ymchwil yn dangos bod dioddefwyr yn fwy tebygol o ddatgelu cam-drin domestig i weithiwr gofal iechyd proffesiynol nag i wasanaethau eraill. Dyna pam y mae holl staff y GIG yn ymgymryd ag hyfforddiant diogelu gorfodol sy鈥檔 cynnwys canolbwyntio ar gam-drin domestig. Mae GIG Lloegr yn parhau i adolygu hyfforddiant i sicrhau bod gweithwyr gofal iechyd proffesiynol yn meddu ar y sgiliau, y wybodaeth, a鈥檙 egwyddorion allweddol i amddiffyn pob dinesydd.

Fel y cydnabuwyd yn y Strategaeth Iechyd Menywod (DHSC, 2022), gall cam-drin domestig a mathau eraill o drais yn erbyn menywod a merched gael effaith sylweddol ar iechyd dioddefwyr a goroeswyr. Ymrwymodd DHSC a GIG Lloegr yn y strategaeth honno i sicrhau bod cydnabyddiaeth a dealltwriaeth ehangach bod trais a cham-drin yn fater iechyd cyhoeddus. Mae sefydlu Systemau Gofal Integredig a Byrddau Gofal Integredig (ICBs) yn rhoi cyfle i gael gwell dealltwriaeth o anghenion iechyd lleol dioddefwyr cam-drin. Mae鈥檔 ofynnol i ICBs nodi sut y byddant yn mynd i鈥檙 afael ag anghenion dioddefwyr camdriniaeth yn eu Cynlluniau Blaen ar y Cyd. Mae GIG Lloegr yn datblygu canllawiau i gynorthwyo ICBs i wneud hynny cyn eu cyhoeddi eleni.

Yn ogystal, mae gan Strategaeth Iechyd Menywod ymrwymiad bod gwasanaethau a staff y GIG yn gallu cefnogi dioddefwyr trais a chamdriniaeth a bod ganddynt y wybodaeth a鈥檙 sgiliau i adnabod ac ymateb i ddioddefwyr a chyflawnwyr. Mae gweithwyr iechyd a gofal yn deall effaith trawma ac mae ganddynt yr offer sydd ar gael i gymryd rhan mewn ymarfer gwybodus am drawma.

Mae GIG Lloegr wedi sefydlu Rhaglen Cam-drin Domestig a Thrais Rhywiol benodedig ac wedi penodi arweinydd cenedlaethol i ddarparu arweinyddiaeth a chymorth penodol i GIG Lloegr, Byrddau Gofal Integredig a鈥檙 GIG ehangach. Ar hyn o bryd mae鈥檔 datblygu rhaglen waith uchelgeisiol i drawsnewid ymateb y GIG i gam-drin domestig a thrais rhywiol ar sail profiad bywyd, arbenigwyr clinigol a chydweithio ar draws rhanddeiliaid gan gynnwys sefydliadau trydydd sector.

Mae鈥檙 Swyddfa Gartref hefyd wedi ymrwymo i fuddsoddi hyd at 拢7.5 miliwn mewn ymyriadau cam-drin domestig mewn lleoliadau gofal iechyd dros dair blynedd, gan gynnwys uwchsgilio gweithwyr gofal iechyd proffesiynol i sicrhau eu bod yn gallu nodi a chyfeirio dioddefwyr yn effeithiol at systemau cymorth.

Argymhelliad 24: Dylai鈥檙 Adran Iechyd sicrhau bod ymyriadau iechyd meddwl amserol a phriodol ar gael i gefnogi anghenion iechyd meddwl dioddefwyr a goroeswyr cam-drin domestig.

Mae DHSC drwy GIG Lloegr yn buddsoddi o leiaf 拢2.3 biliwn o gyllid ychwanegol y flwyddyn erbyn 2023-24 i ehangu a thrawsnewid gwasanaethau iechyd meddwl yn Lloegr fel y bydd dwy filiwn yn fwy o bobl yn gallu cael cymorth iechyd meddwl.

Darparodd DHSC drwy GIG Lloegr 拢500 miliwn ychwanegol ar gyfer 2021/22 hefyd, i gyflymu ein cynlluniau ehangu iechyd meddwl y GIG. Roedd hyn yn cynnwys 拢110 miliwn i ehangu gwasanaethau iechyd meddwl oedolion, gan gynnwys therap茂au siarad a seicolegol (IAPT), gweithredu鈥檙 fframwaith iechyd meddwl cymunedol, buddsoddi mewn gwasanaethau argyfwng a chynnal y gwaith o ddarparu llinellau cymorth iechyd meddwl brys 24/7 a safodd yn gynharach yn y pandemig, yn ogystal 芒 buddsoddiad ychwanegol mewn rhaglenni atal hunanladdiad.

Dros y Gwanwyn cynhaliodd y llywodraeth alwad 12 wythnos am dystiolaeth ar beth arall y gallwn ei wneud i gefnogi Iechyd Meddwl a Lles ac Atal Hunanladdiad yn y tymor hwy a byddwn yn ymateb maes o law.

Mae prosiectau 鈥榖raenaru鈥� lleol ar waith ar gyfer cymorth iechyd meddwl gwell gwybodus am drawma ar gyfer dioddefwyr cam-drin rhywiol a goroeswyr sydd 芒鈥檙 anghenion mwyaf cymhleth. Fel un o flaenoriaethau cyflawni Cynllun Tymor Hir GIG Lloegr, mae 7 rhanbarth y GIG yn parhau i ddatblygu safleoedd arloesi Iechyd Meddwl Gwell. Mae hyn gyda鈥檙 nod o gefnogi dioddefwyr/goroeswyr yn well i gael eu cyfeirio at lwybrau therapiwtig ymosodiad rhywiol a cham-drin priodol gan gynnwys ymyriadau trawma cymhleth. Mae timau clinigol yn cael eu penodi yn y De-orllewin gyda rhanbarthau eraill naill ai鈥檔 dilyn drwy ysgogi neu ymgymryd 芒 phrosesau caffael. Mae enghreifftiau鈥檔 dod i鈥檙 amlwg o bartneriaethau amlasiantaethol arloesol rhwng ICS, darparwyr iechyd meddwl Gwirfoddol a鈥檙 GIG a bydd pob safle arloesi yn destun gwerthusiad llawn.

Argymhelliad 25: Dylai gwasanaethau iechyd gofnodi atgyfeiriadau maent yn eu gwneud i MARAC er mwyn monitro perfformiad iechyd ac ymateb ar lefel Ymddiriedolaeth.

Mae GIG Lloegr yn ymrwymo i ddatblygu monitro perfformiad iechyd ac ymateb ar lefel Ymddiriedolaeth. Oherwydd aeddfedrwydd amrywiol ICBs, efallai bod rhai eisoes wedi datblygu systemau adrodd y tu allan i MARAC ac rydym am ganiat谩u i ICBs benderfynu鈥檔 lleol sut y maent yn datblygu eu systemau perfformiad a monitro.

Rhaid i ICBs nodi sut y byddant yn mynd i鈥檙 afael ag anghenion penodol dioddefwyr camdriniaeth, gan gynnwys cam-drin domestig a cham-drin rhywiol, yn eu Cynlluniau Blaen ar y Cyd. Mae GIG Lloegr wedi datblygu canllawiau ar gyfer ICBs a fydd yn cael eu cyhoeddi鈥檔 fuan sy鈥檔 cynnwys opsiynau casglu data fel rhan o鈥檙 Ddyletswydd Trais Difrifol.

Mae atgyfeiriadau MARAC yn un ymhlith llawer o setiau data a all ddarparu gwybodaeth am ba mor gyffredin yw cam-drin domestig. Mae data MARAC eisoes yn cael ei gyflwyno i SafeLives, gan MARACs unigol bob chwarter ac mae鈥檔 cynnwys nifer yr achosion a gyfeiriwyd gan bob asiantaeth. Bob chwarter mae鈥檙 data鈥檔 cael ei goladu a鈥檌 gyhoeddi i greu set ddata genedlaethol. Er nad yw鈥檔 darparu data ar lefel Ymddiriedolaeth, mae鈥檔 darparu data ar atgyfeiriadau fesul iechyd o fewn ardaloedd a rhanbarthau heddluoedd, wedi鈥檜 dadansoddi yn 么l gofal sylfaenol, gofal eilaidd/Ymddiriedolaethau ac铆wt, ac iechyd meddwl.

Mae gwaith ar ddeall a chofnodi pa mor gyffredin yw data iechyd Trais yn Erbyn Menywod a Merched (VAWG) yn mynd rhagddo. Roedd y Strategaeth Iechyd Menywod (DHSC, 2022) yn cynnwys ymrwymiad cyhoeddus i weithio gyda鈥檙 Swyddfa Ystadegau Gwladol (ONS) i ddeall data iechyd ar VAWG yn well gyda鈥檙 nod o wella profiadau gwasanaeth.

Mae dau gam cyntaf y prosiect hwn wedi dod i ben. Bydd DHSC yn bwrw ymlaen 芒鈥檙 prosiect hwn ac yn cynnal ymarfer blaenoriaethu i benderfynu pa ganfyddiadau allweddol

i鈥檞 harchwilio ymhellach. Roedd canfyddiadau dau gam cyntaf y prosiect hwn yn canolbwyntio ar wella dealltwriaeth o godau o fewn setiau data iechyd a allai ddangos VAWG, a鈥檙 prif rwystrau ar gyfer cofnodi ac adnabod VAWG mewn lleoliadau gofal iechyd.

Strategaeth Ariannu Dioddefwyr (Argymhelliad 26)

Argymhelliad 26: Dylai鈥檙 Strategaeth Ariannu Dioddefwyr, a chanllawiau cenedlaethol i gomisiynwyr ar gomisiynu gwasanaethau, nodi鈥檔 glir bwysigrwydd gwasanaethau annibynnol mewn unrhyw ganllawiau statudol neu anstatudol. Lle deuir 芒 gwasanaethau鈥檔 fewnol, dylid rhannu鈥檙 wybodaeth hon gyda鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder, y Swyddfa Gartref, yr Adran Ffyniant Bro, Tai a Chymunedau a Swyddfa鈥檙 Comisiynydd Cam-drin Domestig i ddeall pam ac i fonitro newidiadau dros amser.

Rydym yn cydnabod pwysigrwydd gwasanaethau cymorth annibynnol i ddioddefwyr i sicrhau bod pob dioddefwr, waeth beth fo鈥檙 drosedd neu pryd y digwyddodd, yn teimlo鈥檔 gyfforddus yn cael mynediad at gymorth. Fel rhan o鈥檙 Strategaeth Ariannu Dioddefwyr, ymrwymodd y Weinyddiaeth Gyfiawnder i adolygu ac adnewyddu canllawiau comisiynu presennol ar gyfer comisiynwyr gwasanaethau cymorth i ddioddefwyr. Byddwn yn defnyddio鈥檙 cyfle hwn i archwilio gyda chomisiynwyr a鈥檙 sector sut mae gwasanaethau鈥檔 cael eu comisiynu ar hyn o bryd a ble y gellid gwneud gwelliannau, gan gynnwys edrych ar fynychder gwasanaethau cymorth mewnol a sut y gallwn weithio gyda chomisiynwyr i fonitro鈥檙 gwasanaethau hyn. Fodd bynnag, er y dylai comisiynwyr lleol fod yn fwy atebol am y gwasanaethau y maent yn eu comisiynu, rydym yn ystyried mai nhw sy鈥檔 parhau yn y sefyllfa orau i benderfynu pa wasanaethau y dylid eu comisiynu yn eu hardal.

Fel rhan o gasgliad data blynyddol DLUHC i fonitro鈥檙 cymorth cam-drin domestig mewn dyletswyddau llety diogel, byddwn yn cynnwys cwestiwn i ofyn i awdurdodau lleol a oes ganddynt unrhyw wasanaethau yn fewnol, neu鈥檔 bwriadu dod 芒 nhw鈥檔 fewnol. Fodd bynnag, bydd ein prif ffocws bob amser ar ansawdd y ddarpariaeth gwasanaethau, yn hytrach na鈥檙 math o ddarparwr.

Casgliad

Hoffem ddiolch i鈥檙 Comisiynydd Cam-drin Domestig am ei gwaith wrth lunio鈥檙 adroddiad hwn. Mae鈥檙 ymatebion i鈥檙 argymhellion yn ei hadroddiad yn dangos ymrwymiad parhaus y Llywodraeth i gefnogi dioddefwyr a goroeswyr cam-drin domestig.

Mae mynd i鈥檙 afael 芒 Thrais yn Erbyn Menywod a Merched yn parhau i fod yn flaenoriaeth i鈥檙 Llywodraeth hon. Yn unol 芒鈥檔 hymrwymiad yn y Cynllun Mynd i鈥檙 Afael 芒 Cham-drin Domestig, byddwn yn parhau i leihau nifer yr achosion o VAWG drwy gefnogi dioddefwyr (a goroeswyr), blaenoriaethu atal, erlid cyflawnwyr a chreu system gryfach.

Rydym yn deall pwysigrwydd gwasanaethau cymorth i ddioddefwyr a goroeswyr cam-drin domestig, ac rydym yn parhau i fuddsoddi arian i feithrin eu gallu. Mae hefyd yn hanfodol bod cymorth nid yn unig ar gael, ond yn effeithiol. Rydym yn parhau i ariannu grantiau a phrosiectau i ymchwilio i effeithiolrwydd gwasanaethau cymorth. Rydym yn ymwybodol y gall dioddefwyr a goroeswyr hefyd geisio cymorth yn rhywle arall, megis ymddiried mewn gweithwyr iechyd proffesiynol. Rydym yn parhau i fuddsoddi mewn hyfforddi staff rheng flaen i sicrhau, pan fydd hyn yn digwydd, bod dioddefwyr a goroeswyr yn cael eu cyfeirio at y cymorth cywir.

Fel mae鈥檙 adroddiad hwn wedi鈥檌 amlygu, mae dioddefwyr a goroeswyr yn aml yn dibynnu ar wasanaethau sy鈥檔 agos at eu cartrefi. Mae鈥檔 hanfodol bod gwasanaethau o鈥檙 fath yn hygyrch i bob dioddefwr a goroeswr, gan gynnwys y rheini mewn cymunedau gwledig sy鈥檔 wynebu鈥檙 heriau ychwanegol a achosir gan natur wledig. Rydym yn cydnabod y gall materion yn ymwneud 芒 thrafnidiaeth gyhoeddus a chysylltedd band eang gwael, yn ogystal 芒 diffyg anhysbysrwydd mewn cymunedau llai, lesteirio gallu dioddefwyr gwledig i gael mynediad at wasanaethau cymorth neu hyd yn oed adrodd am eu cam-drin. Rhaid ystyried yr heriau hyn wrth ddylunio a dosbarthu gwasanaethau cymorth i ddiwallu anghenion dioddefwyr a goroeswyr gwledig.

Rydym yn cydnabod y r么l bwysig y mae comisiynwyr lleol, fel Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu, yn ei chwarae wrth sicrhau bod y cymorth cywir ar gael. Mae adrannau ar draws y llywodraeth wedi cyhoeddi canllawiau i ddarparu safon y mae鈥檙 Llywodraeth yn disgwyl iddi gael ei chyrraedd ledled y wlad. Fodd bynnag, yn y pen draw, penderfyniadau y mae angen eu gwneud ar lefel leol . Mae鈥檙 Llywodraeth yn argymell yn gryf bod comisiynwyr lleol yn ystyried yr argymhellion a gyflwynwyd iddynt.

Yn y pen draw, rydym am atal troseddau VAWG, gan gynnwys cam-drin domestig, rhag digwydd byth. Rydym yn gweithio鈥檔 galed i herio鈥檙 agweddau sy鈥檔 arwain at droseddau o鈥檙 fath ac wedi buddsoddi mewn ymgyrch gyfathrebu genedlaethol 鈥淒igon鈥�. Mae hyn, ynghyd ag ymdrechion eraill megis addysgu Addysg Perthynas a Rhyw (RSE) statudol, yn helpu i herio鈥檙 ymddygiadau hyn.

Rydym yn deall bod mwy i鈥檞 wneud ac yn edrych ymlaen at weithio gyda Swyddfa鈥檙 Comisiynydd Cam-drin Domestig ymhellach i helpu i gyflawni hyn.