51茶馆

1. Yngl欧n 芒鈥檙 ddogfen hon

惭补别鈥檙 polisi a鈥檙 canllawiau hyn yn nodi dull GLlTEF ar gyfer diogelu a hyrwyddo lles plant ac oedolion sy鈥檔 agored i niwed.

Rydym wedi datblygu鈥檙 polisi a鈥檙 canllawiau hyn i fod mor syml 芒 phosibl i鈥檞 defnyddio.

Rydym wedi darparu hyperddolenni i esboniadau manylach o鈥檙 wybodaeth gyfreithiol. Bydd yr hyperddolenni yn ymddangos wedi鈥檜 tanlinellu ac mewn lliw glas.

2. Beth yw diogelu?

Mae GLlTEF eisiau sicrhau bod gan staff a defnyddwyr gwasanaeth amgylchedd diogel ac addas i weithio ynddo neu ymweld ag ef. Weithiau rydyn ni鈥檔 gweld pobl mewn sefyllfaoedd lle gallen nhw fod mewn perygl o niwed. Mae llawer o wahanol ffyrdd y gall rhywun brofi camdriniaeth neu esgeulustod.

Ni allwn ddatrys pob sefyllfa, ond gallwn ni helpu. Mae diogelu yn golygu gwneud rhywbeth i amddiffyn grwpiau bregus o bobl rhag camdriniaeth ac esgeulustod sydd yn mynd y tu hwnt i ymateb brys.

Efallai y bydd angen i ni gyfeirio rhywun at wybodaeth neu gefnogaeth a fydd yn helpu i鈥檞 diogelu.

Mae unrhyw un dan 18 oed yn blentyn yn gyfreithiol ac mae pob plentyn yn cael ei ystyried yn fregus. Mae oedolyn yn cael ei ddiffinio fel oedolyn sy鈥檔 agored i niwed os yw鈥檔 bodloni鈥檙 tri maen prawf yn yr adran 鈥淧wy ydym ni鈥檔 ei ddiogelu.鈥�

I ddod dan y categori 鈥榙iogelu鈥� rhaid i oedolyn hefyd fod angen help gydag un neu fwy o鈥檙 6 categori eang canlynol:

• gofal iechyd
• gofal personol
• gwaith cymdeithasol
• arian parod, biliau a/neu siopa
• rheoli eu materion eu hunain
• defnyddio cludiant lle mae鈥檙 drafnidiaeth honno鈥檔 cael ei ddarparu oherwydd eu hoedran, iechyd neu anabledd.

Mae camdriniaeth ac esgeulustod yn groes i hawliau dynol a sifil unigolyn ac yn yr achosion gwaethaf gall arwain at farwolaeth.

Rhaid glynu wrth bolis茂au cyfrinachedd yn unol 芒 Deddf Diogelu Data 2018, GDPR a Deddf Hawliau Dynol 1998. Yn 么l y gyfraith, ni allwn rannu unrhyw wybodaeth y dywedir wrthym heb ganiat芒d yr unigolyn sy鈥檔 dweud yr wybodaeth honno wrthym oni bai ei fod 鈥測n fesur angenrheidiol a chymesur 鈥� i ddiogelu鈥檙 unigolyn鈥� (Canllaw i鈥檙 Rheoliad Diogelu Data Cyffredinol (GDPR), 2018).

Mae hynny鈥檔 golygu ei bod hi鈥檔 bwysig gofyn am ganiat芒d i rannu gwybodaeth am rywun. Ond os nad ydyn nhw鈥檔 rhoi caniat芒d i ni, gallwn dorri amodau cyfrinachedd a rhannu gwybodaeth amdanynt er mwyn i ni eu diogelu. Rydyn ni鈥檔 gofyn am ganiat芒d oherwydd bod hyn yn grymuso鈥檙 dioddefwr, yn rhoi ymdeimlad o reolaeth iddyn nhw ac yn ein hatgoffa y dylai diogelu ganolbwyntio ar yr hyn y mae鈥檙 unigolyn yr ydym yn poeni amdano ei eisiau, ei angen ac yn ei feddwl.

Nid yw bob amser yn gymhleth i ddiogelu rhywun. Efallai y byddwn yn eu cyfeirio at wybodaeth ddefnyddiol fel y gall pobl fregus ddod o hyd i help eu hunain. Gallai diogelu hefyd olygu bod yn gyfrifol am rannu gwybodaeth briodol gydag unrhyw ymgynghorwyr, contractwyr, is-gontractwyr, partneriaid a gwirfoddolwyr sy鈥檔 gweithio gyda鈥檔 defnyddwyr a鈥檔 staff.

Pa bynnag gamau sydd eu hangen, mae cyfrifoldeb arnom ni oll i ddiogelu pobl fregus. Mae鈥檔 well riportio pryder diogelu na pheidio gwneud. Hyd yn oed os canfyddir nad yw鈥檔 fater diogelu. Gallai unrhyw weithredoedd achub bywyd rhywun felly peidiwch ag oedi.

惭补别鈥檙 yn rhoi llawer o wybodaeth am ddiogelu.

Yn Lloegr a鈥檙 Alban, mae鈥檙 eisiau i ni feddwl am chwe gwerth wrth ddiogelu. Dyma nhw:

• grymuso
• atal
• cymesuredd
• amddiffyn
• partneriaeth
• atebolrwydd.

Mae gwerthoedd tebyg yng Nghymru yn :

• mwy o ymgysylltu 芒 dinasyddion a sicrhau llais a rheolaeth i bobl sydd angen gofal a chymorth, a gofalwyr sydd angen cymorth
• atal ac ymyrraeth gynnar
• hyrwyddo llesiant
• cyd-gynhyrchu 鈥� dinasyddion a gweithwyr proffesiynol yn rhannu p诺er a chydweithio fel partneriaid cyfartal
• gweithio a chydweithredu amlasiantaethol.

Mae (MCA) yn helpu i ystyried a yw unigolyn yn gallu gwneud penderfyniad sydd er eu lles eu hunain. Y peth pwysicaf yw sicrhau bod gan y sawl dan sylw ddealltwriaeth glir o鈥檙 hyn a allai ddigwydd oherwydd eu penderfyniad (y canlyniadau). Gall p鈥檜n a all rhywun wneud hyn gael ei effeithio gan bethau fel:

• cyflwr iechyd sy鈥檔 gysylltiedig ag oedran
• cyflwr niwroamrywiol megis dyslecsia, dyspracsia, ADHD neu gyflwr sbectrwm awtistig
• cyflwr niwrolegol, megis clefyd Parkinson, dementia, clefyd motor niwron, sglerosis ymledol (MS), anabledd dysgu neu barlys yr ymennydd
• anaf caffaeledig i鈥檙 ymennydd
• nam ar y lleferydd
• anhawster symudedd
• bod yn fyddar neu鈥檔 drwm eich clyw
• bod yn ddall neu鈥檔 rhannol ddall
• anghenion iechyd meddwl
• cyflwr meddygol hirsefydlog fel canser, HIV, diabetes, clefyd cronig y galon neu epilepsi
• methu gwneud eu penderfyniadau eu hunain ac angen gofal a chymorth angenrheidiol
• bod yn oedolyn ifanc, dros 18 oed, sydd ag anghenion gofal a chymorth ac sydd yn trosglwyddo o wasanaethau plant i wasanaethau oedolion
• bod yn ofalwr (gofalu am unigolyn arall sydd ag anghenion gofal a chymorth).

Nid yw鈥檙 rhestr hon yn cynnwys pawb. Gallai oedolion eraill fod yn oedolion sydd mewn perygl hefyd. Gallai diffyg galluedd meddyliol fod yn rhywbeth dros dro neu鈥檔 gysylltiedig 芒鈥檙 digwyddiad diogelu.

3. Pam fod angen i ni ddiogelu staff a defnyddwyr sydd mewn perygl?

Mae GLlTEF eisiau creu a chynnal amgylchedd diogel a chadarnhaol i bawb. Hoffem:

• ddiogelu鈥檙 cydweithwyr a鈥檙 defnyddwyr sydd yn y grwpiau a grybwyllir uchod
• gwneud popeth o fewn ein gallu i ganfod risg diogelu yn gynnar a chymryd y camau cywir
• bod cydweithwyr a defnyddwyr yn ddiogel ac yn teimlo y gallant ymddiried ynom
• cyflawni ein cyfrifoldeb cyfreithiol i ddiogelu pobl sydd mewn perygl, er enghraifft o dan .

Ond yn bwysicach na dim, dyma鈥檙 peth iawn i鈥檞 wneud.

4. Pwy ydym ni鈥檔 ei ddiogelu?

Mae 2014 yn egluro y dylen ni fod yn diogelu plant ac oedolion sydd mewn perygl.

Mae bod 鈥榤ewn perygl鈥� yn golygu staff neu ddefnyddwyr sydd angen gofal a chymorth i fyw鈥檔 annibynnol yn ddiogel. Gall gofal a chefnogaeth gynnwys cymorth ymarferol, ariannol ac emosiynol.

Mae hynny鈥檔 golygu, er efallai na fydd y polisi hwn yn berthnasol i lawer o bobl, mae angen i ni ddiogelu unrhyw un yn y grwpiau hyn:

• staff a defnyddwyr oedolion sydd mewn perygl (oherwydd oedran, iechyd meddwl, anabledd sy鈥檔 effeithio ar eu gallu i amddiffyn eu hunain rhag niwed neu ecsploetiaeth)
• staff a defnyddwyr sy鈥檔 blant sy鈥檔 dod drwy ein system llysoedd a thribiwnlysoedd.

Efallai y byddwn ni鈥檔 meddwl eu bod nhw mewn perygl pe bai oedolyn:

Heb alluedd meddyliol i ddeall eu bod mewn perygl o gamdriniaeth new esguelustod oherwydd eu hanghenion gofal a chymorth

Hefo anghenion gofal a chymorth

Yn profi neu mewn perygl o brofi camdriniaeth new esguelustod

Byddai angen i ni riportio pryder diogelu os yw鈥檙 oedolyn sydd mewn perygl yn cael ei gynnwys yn y tri maen prawf yn y tabl uchod.

Mae yna lawer o wahanol fathau o gamdriniaeth ac esgeulustod sy鈥檔 cael eu hesbonio yn y ddogfen hon.

Does dim angen prawf o anghenion gofal unigolyn i weithredu ar bryder diogelu Mae hyn yn rhan o鈥檙 gwaith 鈥榓mddiffyn鈥� sydd ynghlwm 芒 diogelu.

5. Pwy sydd angen defnyddio鈥檙 wybodaeth hon?

惭补别鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder yn disgwyl safonau uchel o ymddygiad ym mhopeth a wnawn, gan gynnwys diogelwch staff a defnyddwyr.

Rydym ni wedi datblygu鈥檙 polisi hwn a rhai canllawiau i helpu staff GLlTEF:

• deall beth mae diogelu yn ei olygu
• deall pwy ddylen ni fod yn eu diogelu
• disgrifio pam bod diogelu yn bwysig yn GLlTEF
• adnabod pryd y gallai rhywun fod mewn perygl
• egluro rolau a chyfrifoldebau鈥檙 holl weithwyr, partneriaid, darparwyr gwasanaethau dan gontract, eu hisgontractwyr a deiliaid swyddi barnwrol
• cyfeirio at y polis茂au, gweithdrefnau a鈥檙 cymorth cysylltiedig sydd ar gael
• delio gyda phryder diogelu, ei riportio a鈥檌 gyfeirio at yr unigolyn perthnasol.

惭补别鈥檙 canllawiau hyn ar gyfer pawb yn GLlTEF, gan gynnwys staff asiantaeth. Os oes gennych chi bryder am ddiogelwch neu les rhywun sydd mewn perygl, mae鈥檔 bwysig gwneud rhywbeth am y peth. Cyfrifoldeb pawb yw diogelu. Rhaid i staff beidio cymryd yn ganiataol y bydd rhywun arall yn gwneud rhywbeth yn ei gylch. Pe bai pawb yn gwneud hynny, efallai na fydd y sawl sydd mewn perygl byth yn cael yr help maen nhw ei angen. Mae鈥檔 bwysig nad ydych yn teimlo鈥檔 ofnus wrth godi pryder.

Mae dyletswydd ar bob un ohonom i riportio pryderon diogelu i鈥檙 asiantaethau cywir. Mae GLlTEF wedi datblygu鈥檙 polisi a鈥檙 canllawiau hyn fel bod pob aelod o staff yn ymwybodol o鈥檙 gweithdrefnau diogelu ac yn gwybod beth i鈥檞 wneud os oes ganddynt bryder

Byddwn yn rhannu ein polisi gydag ymgynghorwyr, contractwyr, darparwyr gwasanaethau dan gontract, partneriaid, gwirfoddolwyr a gweithwyr asiantaeth sy鈥檔 darparu gwasanaethau ar ein rhan. Mae hyn yn caniat谩u i鈥檔 partneriaid sicrhau nad yw ein polisi yn ymyrryd ag unrhyw fesurau sydd ganddynt eisoes ar waith, a chodi unrhyw broblemau gyda GLlTEF.

Ar gyfer sefydliadau partner y mae gan eu staff gysylltiad personol 芒鈥檔 defnyddwyr, byddwn angen cop茂au o鈥檜 polisi diogelu neu fregusrwydd. Bydd angen i sefydliadau partner eraill sicrhau bod y polis茂au hyn ar waith. Rydym yn argymell i bob sefydliad wneud eu hasesiadau risg eu hunain wrth weithio gyda鈥檔 defnyddwyr ac adrodd i GLlTEF am unrhyw bryderon sy鈥檔 codi o鈥檙 asesiad. Bydd GLlTEF yn ystyried a oes angen rhoi mesurau diogelu ar waith ai peidio.

Rydym eisiau gwneud pob ymdrech i ddiogelu plant ac oedolion sydd mewn perygl sy鈥檔 dod i gysylltiad 芒 GLlTEF. Felly, byddwn yn gweithio gyda rhanddeiliaid i rannu gwybodaeth berthnasol fel y gallwn weithio gyda鈥檔 gilydd i ddiogelu ein defnyddwyr a鈥檔 staff Mae hyn yn rhan o鈥檙 鈥榖artneriaeth鈥� diogelu 惭补别鈥檙 bobl y gallem weithio gyda nhw yn cynnwys, ond nid yw鈥檔 gyfyngedig i鈥檙 canlynol

• Adnoddau Dynol
• Cynghreiriaid Iechyd Meddwl
• Y Farnwriaeth
• Cyfryngwyr
• Cyfieithwyr ar y Pryd
• Swyddogion dociau a staff dalfa鈥檙 llys
• Gwasanaeth Hebrwng Carcharorion
• Gwasanaethau Diogelwch Blaen T欧
• Cofnodwyr yn y llys a stenograffyddion
• Y Gwasanaeth Prawf
• Staff cymorth tystion
• Gwasanaeth Erlyn y Goron
• Awdurdodau lleol
• Timau Troseddwyr Ifanc
• Asiantau Gorfodi Cymeradwy (AEAs)
• Ymarferwyr yr amddiffyniad.

Rydym eisiau bod yn agored am y ffordd rydym yn helpu pobl a allai fod mewn perygl a sicrhau bod ein rhanddeiliaid yn ein helpu.

Efallai y bydd trefniadau lleol ar waith i ymdrin 芒 materion diogelu ond mae鈥檔 bwysig bod pob gweithiwr yn defnyddio鈥檙 polisi a鈥檙 canllaw hwn, fel eich bod yn deall eich cyfrifoldebau diogelu.

Bydd GLlTEF yn penodi Arweinydd Diogelu a Dirprwy Arweinydd Diogelu ar gyfer pob safle Gweithredol a phob adran yn y pencadlys. Bydd Arweinwyr Diogelu a Dirprwy Arweinwyr Diogelu yn wirfoddolwyr o bob rhan o鈥檙 busnes. Bydd y rhwydwaith hwn o Arweinwyr Diogelu a Dirprwy Arweinwyr Diogelu yn cyflawni mwy o waith addysgu manwl i gefnogi鈥檙 r么l hon.

6. Beth mae esgeulustod a chamdriniaeth yn ei olygu?

Mae esgeulustod yn golygu bod rhywun sy鈥檔 gyfrifol am roi gofal a chymorth i rywun arall ddim yn rhoi鈥檙 gofal corfforol neu seicolegol sylfaenol i rywun maen nhw鈥檔 gofalu amdano. Hunan-esgeuluso yw pan nad yw unigolyn yn gofalu amdano鈥檌 hun.

Camdriniaeth yw pan fod rhywun sy鈥檔 rhoi gofal a chefnogaeth i rywun sydd mewn perygl yn defnyddio p诺er neu reolaeth mewn ffordd na ddylen nhw wneud. Mae hunan-niweidio a hunanladdiad hefyd yn fathau o gam-drin.

Gall unrhyw un gyflawni camdriniaeth neu esgeulustod. Mae鈥檔 fwy tebygol y bydd camdriniaeth yn cael ei gyflawni gan rywun mae鈥檙 unigolyn sy鈥檔 cael ei gam-drin yn gyfarwydd ag ef, yn enwedig os ydyn nhw鈥檔 ymddiried ynddyn nhw. Gall pobl sy鈥檔 cyflawni camdriniaeth neu esgeulustod gynnwys:

• Priod / partner
• Aelodau eraill o鈥檙 teulu
• Cymdogion
• Ffrindiau
• Rhywun sy鈥檔 adnabod yr unigolyn
• Trigolion lleol

Ymhlith y bobl eraill sy鈥檔 gallu cam-drin ac esgeuluso rhywun maen nhw鈥檔 gofalu amdano yw:

• pobl sy鈥檔 manteisio鈥檔 fwriadol ar oedolion maen nhw鈥檔 eu hystyried fel rhai bregus
• staff neu weithwyr proffesiynol cyflogedig fel nyrsys, meddygon a gofalwyr
• gwirfoddolwyr sy鈥檔 gwneud pethau i ni a ddim yn disgwyl unrhyw beth yn 么l
• dieithriaid sy鈥檔 bobl nad ydym yn eu hadnabod.

Os ydyn ni鈥檔 meddwl bod rhywun yn cael ei effeithio gan achosion o gam-drin neu esgeulustod, mae angen i ni wneud rhywbeth am y peth. Nid oes angen i ni benderfynu a gafodd y camdriniaeth neu鈥檙 esgeulustod ei wneud ar bwrpas.

Gallai fod angen gofal a chefnogaeth arbenigol i fyw鈥檔 annibynnol roi rhywun mewn mwy o berygl o gamdriniaeth neu esgeulustoh yw鈥檙 gwahanol fathau o gamdriniaeth ac esgeulustod?

Mae sawl math o gamdriniaeth ac esgeulustod ac yn cynnwys unrhyw fath o ymddygiad tuag at unigolyn bregus sy鈥檔 achosi niwed iddynt yn fwriadol neu鈥檔 anfwriadol. Y rhain yw:

Cam-drin corfforol	Cam-drin rhywiol	Cam-drin domestig	Aflonyddu a stelcio
Anffurfio organau cenhedlu benywod	Cam-drin ar sail anrhydedd	Plant sy鈥檔 dyst i gam-drin domestig	Cam-drin seicolegol
Cam-drin ariannol neu gam-drin adnoddau	Caethwasiaeth fodern	Priodas dan orfod	Esgeuluso a gweithredoedd hepgor
Rheoli drwy orfodaeth	Anffafriaeth	Sefydliadol	Cam-fanteisio rhywiol ar blant
Troseddau m锚t	Camdriniaeth ysbrydol	听	听

Gall camdriniaeth ac esgeulustod ddigwydd yn unrhyw le. Y llefydd mwyaf cyffredin y gall ddigwydd yw:

• Eich cartref
• Canolfannau dydd neu breswyl
• Tai 芒 chefnogaeth
• Sefydliadau addysgol
• Cartrefi Nyrsio
• Clinigau
• Ysbytai